سفر به سرزمین سکاها؛ زیباترین آثار باستانی لرستان که باید ببینید
اجداد ما چه کسانی بودند و از خود چه آثاری برجای گذاشتند؟ آیا ما یکی از سکایی‌ها بودیم؟ در این مطلب بامرور تاریخ و آثار باستانی لرستان از جایی که هستیم سفری به ایران باستان، عصر سکاها، تمدن لرستان و پس از آنان خواهیم داشت.
شناسه خبر: ۴۲۳۰۵۴
راهنماتو-سکاها افرادی بودند که داریوش بزرگ نتوانست آنان را زیر یوغ هخامنشیان درآورد؛ آنان به شدت قدرتمند بودند و در ادوار مختلف تاریخی در ایران باستان نقش مهمی داشتند.
به گزارش راهنماتو، سکاها چادرنشین و جنگجو بودند و در بخش‌های متفاوتی از ایران و حتی کشورهای مجاور ایران زندگی می‌کردند. اما، رد و نشانه‌ای از هنر و آثار برجای مانده از آنها در تمدن لرستان نیز کشف شده است.
درواقع وقتی به آخرین مرحله از دوره پیش از تاریخ ایران و عصر آهن می‌رویم، با تمدن باشکوه لرستان روبه‌رو خواهیم شد که سکونتگاه اقوام مختلفی از سکاها گرفته تا کاسی‌ها و کیمری‌ها بود. پس از آن نیز وقتی مادها قدرت را از دست این اقوام گرفتند، چنان با یکدیگر همبسته بودند که میان آثار باقی مانده از آنها که اغلب آثار مفرغی است نمی‌توان تمایز قائل شد.
جالب است بدانید که از سکاها بنایی بر جای نمانده و اگر هم مانده باشد هنوز کشف نشده است، اما مرور آثار هنری آنها به شدت زیباست. بنابراین در این مطلب از راهنماتو ضمن سفری مختصر به تاریخ سکاها و بررسی آثار مفرغی آنان به آثار باستانی لرستان می‌پردازیم که مربوط به ادوار مختلف تاریخ ایران باستان می‌شود.
سکاها چه کسانی بودند؟
واقعیت این است که برای معرفی قوم سکا نیاز به نوشتن یک کتاب داریم، همانطور که هرودوت کتابی را به آنان اختصاص داد. بنابراین در اینجا به مختصر توضیحی بسنده می‌کنیم.
سکاها، قومی ایرانی‌تبار بودند که در گستره وسیعی از آسیای میانه تا اروپا پراکنده بودند. این قوم چادرنشین و جنگجو، نقش مهمی در تاریخ ایران و مناطق پیرامونی آن ایفا کردند. از شرق آسیای میانه تا دشت‌های روسیه و اوکراین، نام سکاها بر تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف تأثیرگذار بود. هرودوت، مورخ یونانی، از آنها به عنوان مردمانی جنگجو و سواره نظام یاد کرده است. سکاها در طول تاریخ به سرزمین‌های مختلفی کوچ کردند و با تمدن‌های گوناگون درآمیختند. نام‌هایی همچون سکاستان و سکائیه نشان از گستردگی قلمرو و تأثیرگذاری این قوم بر مناطق مختلف دارد.
سکاها در تاریخ ایران نیز حضوری پررنگ داشتند. آنها در زمان مادها به این سرزمین تاخته و مدتی بر آن حکومت کردند. همچنین در دوره اشکانیان، تیره داهه از سکاها به ایران آمده و حکومت‌هایی را در مناطق مختلف تشکیل دادند. سکاها با فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلفی درآمیختند و به همین دلیل، فرهنگ آنها ترکیبی از عناصر مختلف بود. با این حال، فرهنگ چادرنشینی و جنگجویی، وجه مشخصه اصلی سکاها بود. شاید به همین دلیل است که از آنان بنا و سنگ نبشته‌ای برجای نمانده است.
سکاها در دوره هخامنشیان
سکاها، این قوم نبردآور و چادرنشین، نقش پررنگی در تاریخ امپراتوری هخامنشی ایفا کردند. درگیری‌های مداوم این قوم با پادشاهان هخامنشی، از جمله داریوش بزرگ، حکایت از قدرت و چالاکی نظامی سکاها دارد. با این حال، هخامنشیان نیز با استفاده از تاکتیک‌های نظامی پیشرفته و نیروی عظیم خود، توانستند تا حدودی بر سکاها مسلط شوند. حضور سکاها در ارتش هخامنشی به عنوان سوارکاران ماهر و تیراندازان چابک، نشان از اهمیت نظامی این قوم در امپراتوری هخامنشی دارد.
اما ماجرای سکاها تنها به جنگ و نبرد محدود نمی‌شود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که سکاها پس از ورود به مناطق تحت کنترل هخامنشیان، تأثیر قابل توجهی بر فرهنگ و آداب و رسوم بومیان گذاشته‌اند. حضور سکاها در سپاه هخامنشی و تعامل آنها با بابلی‌ها، باعث انتقال برخی از آداب و رسوم نظامی و فرهنگی سکاها به بین‌النهرین شد. به عنوان مثال، استفاده از کمان و تیر و تبرزین در جنگ‌ها و برخی آداب و رسوم نظامی، تحت تأثیر فرهنگ سکاها قرار گرفت.
سکاها در دوره اشکانیان و ساسانیان
در اواخر قرن دوم پیش از میلاد، سکاها به شرق ایران نفوذ کرده و مناطقی همچون قندهار، سیستان، کابل و پنجاب را تحت کنترل خود درآوردند. سیستان که نام خود را از سکاها گرفته بود، به مدت طولانی تحت حکومت این قوم قرار داشت. سکاها در این دوره، چالشی جدی برای اشکانیان محسوب می‌شدند و حتی به کشته‌شدن چند تن از شاهان اشکانی منجر شدند. با این حال، در نهایت مهرداد دوم توانست بر سکاها غلبه کرده و آنها را تحت فرمان خود درآورد.
پس از سقوط حکومت سکاها در سیستان، این منطقه به دست ساسانیان افتاد. ساسانیان به اهمیت استراتژیک سیستان پی برده و آن را به یکی از استان‌های مهم امپراتوری خود تبدیل کردند. در این دوره، سیستان با نام کامل سکستان شناخته می‌شد و مرکز حکومتی آن زرنج بود. وجود آتشکده‌های زرتشتی و کلیساهای نسطوری در این منطقه، نشان از تنوع فرهنگی و مذهبی سیستان در دوره ساسانی دارد.
حال بهتر است به تمدن لرستان بازگردیم. اگر به ۱۵۰۰ تا ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح سفر کنیم متوجه خواهیم شد که مهمترین مکشوفات ایران باستان در لرستان مربوط به اشیا مفرغی می‌شود. اشیایی که اکثرشان قابل حمل و تاحدود بسیار زیادی مرتبط با جنگ می‌شدند. به عنوان مثال لگام اسب، تبرزین، گرز، مهرهای استوانه‌ای، تندیسک‌ها و بت‌های مذهبی، کمربند و سنجاق، عصای مرصع و سیتولاها (نوعی ظرف استوانه‌ای).
نکته این است که وقتی به ظاهر این اشیا باستانی نگاه می‌کنیم متوجه جنبه‌های سمبولیک آن خواهیم شد که ریشه در مذهب و اعتقادات تمدن لرستان دارد. برخی از باستان شناسان بر این عقیده‌اند که یشت‌های اوستا در تمدن لرستان در آن دوران سینه به سینه نقل می‌شده است و این یکی از حیرت‌انگیزترین مواردی است که از تمدن لرستان و معروف‌ترین قوم آنها یعنی سکاها می‌دانیم.
زیباترین آثار باستانی لرستان
حال که تمدن پیشاتاریخی لرستان را بررسی کردیم و به قوم سکا پرداختیم بهتر است به سراغ آثار باستانی لرستان برویم که از دوره ایران باستان برجای مانده است و هر یک مربوط به سلسله‌ٰای خاص شده یا در دوره‌های پس از اسلام نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
۱. قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک، شاهکاری از معماری دفاعی ایران باستان است که بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم آباد خودنمایی میکند. این دژ تاریخی که در دوران ساسانیان بنا نهاده شده، گواه بر تمدن غنی و شکوه ایران باستان است. قلعه فلک الافلاک در طول تاریخ، نقش مهمی در حفاظت از منطقه و همچنین به عنوان مقر حکومتی ایفا کرده است. معماری منحصربه‌فرد این قلعه با استفاده از مصالحی چون آجر، خشت و سنگ، و همچنین وجود سازه‌هایی چون چاه عمیق و تونل‌های مخفی، از آن یک بنای استثنایی ساخته است. امروزه، این قلعه به عنوان یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری ایران شناخته می‌شود و هر ساله گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به سوی خود می‌کشاند.
قلعه فلک الافلاک، علاوه بر زیبایی معماری، مملو از رازها و رمزهایی است که تاکنون بسیاری از آنها ناشناخته مانده‌اند. چاه عمیقی که در دل این قلعه قرار دارد، یکی از بزرگ‌ترین معماهای آن است. کارشناسان معتقدند این چاه علاوه بر تامین آب شرب ساکنان قلعه، ممکن است به عنوان یک گذرگاه مخفی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. همچنین، تونل‌های زیرزمینی کشف شده در این قلعه، حکایت از وجود شبکه‌ای پیچیده از راهروها و پناهگاه‌ها دارد که در مواقع خطر، از ساکنان قلعه محافظت می‌کرده است.
با توجه به قدمت تاریخی و اهمیت فرهنگی این قلعه، سازمان میراث فرهنگی تلاش‌های بسیاری برای حفظ و مرمت آن انجام داده است. امروزه، قلعه فلک الافلاک به عنوان یک موزه باستان‌شناسی، پذیرای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران است. بازدید از این قلعه، سفری به اعماق تاریخ ایران و فرصتی برای آشنایی با تمدن غنی این سرزمین است.
آدرس قلعه فلک الافلاک
برای رفتن به قلعه فلک الافلاک باید به استان لرستان، خرم آباد، خیابان امام خمینی (۱۲ برجی) بروید.
۲. غار کلماکره
غار کلماکره، واقع در استان لرستان، نه تنها یک پدیده طبیعی شگفت‌انگیز، بلکه گنجینه‌ای از تاریخ و اسرار ایران باستان است و معدنی از آشیایی که از قوم سکا و کیمری برجای مانده است. این غار که قدمتی به بلندای ۲۷۰۰ سال دارد، از زمان کشف در دهه ۶۰ خورشیدی، همواره در کانون توجه باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به تاریخ بوده است. روایات و نظریه‌های مختلفی درباره منشأ گنجینه‌های این غار وجود دارد؛ برخی آن را مدفن ثروت پادشاهان ساسانی و هخامنشی می‌دانند و برخی دیگر به دوران عیلامیان و پیش از آن نسبت می‌دهند. با این حال، همه بر اهمیت تاریخی و فرهنگی این کشف اتفاق نظر دارند.
متأسفانه، غارت بی‌رحمانه این غار توسط افراد سودجو و کوتاهی مسئولان در حفاظت از آن، بخش بزرگی از این گنجینه ارزشمند را از بین برد. اشیای کشف شده از این غار که شامل پیکره‌های طلا، جام‌ها، تکوک‌ها و سکه‌های نفیس بود، اکنون در موزه‌های مختلف جهان پراکنده شده است. با وجود این، غار کلماکره همچنان به‌عنوان یکی از مهمترین سایت‌های باستان‌شناسی ایران شناخته می‌شود و مطالعات بر روی آن ادامه دارد.
غار کلماکره نه تنها یک یادگار تاریخی، بلکه یک فرصت بی‌نظیر برای مطالعه و بازخوانی تاریخ ایران باستان است. کشف این غار و اشیای ارزشمند موجود در آن، تصویری روشن‌تر از تمدن‌های باستانی ایران و روابط تجاری و فرهنگی آنها با سایر تمدن‌های جهان ارائه می‌دهد. با وجود چالش‌های پیش رو، حفاظت و مطالعه بیشتر این غار می‌تواند به شناخت بهتر هویت تاریخی و فرهنگی ایران کمک شایانی کند.
آدرس غار کلماکره
برای رفتن به غار کلماکره باید به شهرستان پلدختر، روستای طاق ملک حسین بروید.
۳. گرداب سنگی خرم‌آباد
گرداب سنگی خرم‌آباد، نگین درخشانی در بافت قدیمی شهر و یادگاری ارزشمند از دوران ساسانیان است. این بنای دایره‌ای شکل که با سنگ و ساروج ساخته شده، زمانی نقش حیاتی در تأمین آب شرب شهر و آبیاری زمین‌های کشاورزی ایفا می‌کرده است. دریچه‌های کار گذاشته شده در این بنا، آب گوارای چشمه را به سراسر شهر هدایت می‌کرده و زندگی را برای مردم آن دوران شیرین‌تر می‌ساخته است. امروزه، گرداب سنگی نه تنها یک اثر تاریخی ارزشمند بلکه نمادی از هوش و خلاقیت نیاکان ما در مدیریت منابع آبی است. این بنا که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند تا از معماری بی‌نظیر و قدمت تاریخی آن شگفت‌زده شوند.
آدرس گرداب سنگی خرم‌آباد
برای رفتن به گرداب سنگی خرم‌آباد باید به هفده شهریور، خرم‌آباد، صوبہ لرستان بروید.
۴. قلعه کوهزاد (وزنیار)
قلعه کوهزاد (وزنیار)، واقع در شهرستان کوهدشت، گنجینه‌ای از تاریخ و معماری ایران باستان است. این قلعه که قدمتی به دوران اشکانیان میرسد، بر فراز تپه‌ای مشرف به دره سیمره و منطقه طرهان و رومشکان ساخته شده است. سنگ و ساروج مصالح اصلی به کار رفته در این بنای تاریخی هستند که با معماری منحصربه‌فرد خود، چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب میکند. سبک طاق‌های این قلعه شباهت بسیاری به قلعه زاخه در همین منطقه دارد و نشان از یک سنت معماری مشترک در این منطقه دارد.
قلعه کوهزاد که به شماره ۳۷۶۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، علاوه بر اهمیت تاریخی، از نظر گردشگری نیز بسیار حائز اهمیت است و چشم‌اندازی بی‌نظیر از طبیعت زیبای اطراف را به بازدیدکنندگان هدیه می‌دهد. این اثر که با آیین مهرپرستی پیوند خورده است، گواهی بر قدمت و غنای تاریخی منطقه کوهدشت است و به عنوان یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری این شهرستان محسوب می‌شود.
آدرس قلعه کوهزاد (وزنیار)
برای رفتن به قلعه کوهزاد (وزنیار) باید در لرستان به شهرستان کوهدشت، بخش رومشگان بروید.
۵. آسیاب گبری
آسیاب گبری، یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های تاریخی شهر خرم‌آباد است که در دل محله حسین‌آباد آرام گرفته است. این بنای سنگی باشکوه با معماری مکعب مستطیلی خود، نمادی از دانش و فناوری پیشرفته مهندسی آب در دوران ساسانیان است. سنگ‌های تیشه خورده و ملات ساروج به کار رفته در ساخت این آسیاب، از استحکام و دوام بی‌نظیر آن حکایت می‌کنند.
آسیاب گبری نه تنها یک اثر تاریخی بلکه یک شاهکار مهندسی است که آب را از ارتفاع به پایین هدایت کرده و با چرخاندن سنگ آسیاب، غلات را آرد می‌کرده است. این بنا که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، امروزه به عنوان موزه‌ای زنده از تاریخ و تمدن ایران باستان مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار میگیرد. با قدم زدن در اطراف این آسیاب باستانی، می‌توان به عظمت و شکوه تمدن ساسانیان پی برد و از هوش و خلاقیت نیاکان خود شگفت‌زده شد.
آدرس آسیاب گبری
برای رفتن به آسیاب گبری باید به خرم آباد محله پشته حسین آباد بروید.
۶. معبد سرخ دم لکی
سرخ‌دم لکی، منطقه‌ای باستانی در شمال غربی کوهدشت، گنجینه‌ای پنهان از تاریخ ایران باستان است. کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه که از سال ۱۳۷۷ آغاز شده است، آثار شگفت‌انگیزی از تمدن‌های کهن را به دست داده است. همانطور که پیشتر گفته شد از تمدن لرستان و اقوامی همچون سکاها بنایی به یادگار نمانده است، اما معبد سرخ‌دم در همان دوره ساخته شده است که هیچ سقفی در آن دیده نمی‌شود. حصارهای مستحکم، تختگاه، شاه‌نشین و منازل مسکونی کشف شده در این محوطه، حکایت از یک شهرک مهم و سازمان‌یافته در هزاره اول قبل از میلاد دارد. سنگ‌نوشته‌های با نقش شیر بالدار و درخت زندگی و همچنین سفالینه‌های لعابدار، نشان از تبادلات فرهنگی و اقتصادی این منطقه با سایر تمدن‌های هم عصر دارد. موقعیت استراتژیک این محوطه بر روی دامنه کوه چنگری و وجود پرتگاه‌های طبیعی، نشان از اهمیت دفاعی آن در گذشته دارد. این یک مرکز مهم مذهبی برای تمدن لرستان بوده است.
سرخ‌دم لکی، علاوه بر ارزش تاریخی و باستان‌شناسی، یک جاذبه گردشگری مهم در منطقه کوهدشت محسوب می‌شود. گردشگران می‌توانند با بازدید از این محوطه باستانی، به دنیای اسرارآمیز گذشتگان سفر کنند و از نزدیک با معماری، هنر و شیوه زندگی مردم این منطقه در هزاره اول قبل از میلاد آشنا شوند. کشف اشیاء تاریخی ارزشمندی مانند تابوت سفالی، هاون سنگی و سنجاق مفرغی، بر اهمیت این محوطه باستانی افزوده است. سرخ‌دم لکی، با ثبت در فهرست آثار ملی ایران، به عنوان یکی از میراث‌های ارزشمند ایران به شمار می‌رود و حفاظت و معرفی آن به نسل‌های آینده، امری ضروری است.
آدرسمعبد سرخ دم لکی
برای رفتن به معبد سرخ دم لکی باید به منطقه کوهدشت در لرستان بروید.
۷. پل سی پله
پل تاریخی سی پله، نگین درخشانی است که بر تنگه سیمره می‌درخشد. این پل باستانی که قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد، در دل کوه‌های زاگرس و در مسیر یکی از راه‌های باستانی ارتباطی بین‌النهرین و ایران قرار دارد. این اثر تاریخی که از سنگ و گچ ساخته شده است، با معماری منحصربه‌فرد خود، گواهی بر دانش و مهارت مهندسی سازندگان آن است. پل سی پله که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است، نه تنها یک اثر تاریخی که یک شاهکار مهندسی است که هزاران سال پابرجا مانده است. این پل باستانی، سالانه گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند تا از معماری بی‌نظیر و قدمت تاریخی آن شگفت‌زده شوند.
آدرس پل سی پله
برای رفتن به پل سی پله باید به کوهدشت، غرب سر طرهان، بر روی رود سیمره بروید.
۸. قلعه زاغه
قلعه زاغه (زاخه)، دژی ستبر و تاریخی است که در دل کوه‌های کوهدشت و در بخش رومشگان جای گرفته است. این بنا که تماماً از سنگ ساخته شده، با معماری منحصربه‌فرد خود، گویای داستانی طولانی از تاریخ و تمدن ایران است. سبک طاق‌های این قلعه که با دیگر آثار منطقه متفاوت است و سنگ‌های حجاری شده و قلوه سنگ به کار رفته در آن، نشان از دقتی مثال‌زدنی در ساخت این بنا دارد. اگرچه دمورگان، باستان‌شناس مشهور، این قلعه را به دوران ایلامی نسبت داده است، اما ویژگی‌های معماری آن بیشتر به دوره ساسانیان شباهت دارد.
بخش اعظمی از این قلعه هنوز در زیر خاک مدفون است و کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که احتمالاً در قسمت جنوبی آن، آتشکده‌ای وجود داشته است. قلعه زاغه، با موقعیت استراتژیک خود و معماری باشکوهش، یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ایران است که حکایت از شکوه و عظمت تمدن‌های گذشته این سرزمین دارد.
آدرس قلعه زاغه
برای رفتن به قلعه زاغه باید به شهرستان کوهدشت، بخش رومشگان بروید.
۹. قلعه منیژه
قلعه منیژه، دژی ستبر و تاریخی است که بر فراز یکی از قلل کوهستانی شهرستان کوهدشت خودنمایی میکند. این قلعه با طول بارویی بیش از صد متر و مساحتی حدود ۲۵۰۰ متر مربع، ازجمله آثار ارزشمند تاریخی ایران به شمار می‌رود. وجود مخزن بزرگ آب با دیوارهای ساروجی در بخش جنوبی قلعه، نشان از اهمیت تأمین آب در این دژ نظامی دارد. موقعیت استراتژیک قلعه بر فراز تپه‌ها و تسلط آن بر دره‌های اطراف، از اهمیت نظامی آن در گذشته حکایت دارد.
نقب عجیب و چاه عمیق موجود در داخل قلعه، از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد این بنای تاریخی است که حکایت از معماری پیچیده و کاربردی آن دارد. کشف سکه‌های اشکانی در این محوطه، قدمت قلعه منیژه را به دوران اشکانیان می‌رساند و بر اهمیت تاریخی آن می‌افزاید. این قلعه، با معماری باشکوه و موقعیت استراتژیک خود، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهرستان کوهدشت است و هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند.
آدرس قلعه منیژه
برای رفتن به قلعه منیژه باید به منطقه کوهدشت لرستان بروید.
خرم‌آباد - ایرنا - خرم‌آباد شهری با قدمت ۵۴ هزار سال یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های بشر محسوب می‌شود و پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد، به عنوان تنها پرونده ارسالی کشورمان به یونسکو، طی روزهای اخیر مورد بررسی ارزیاب این سازمان بین المللی فرهنگی قرار گرفت.
به گزارش ایرناشهر تاریخی خرم‌آباد در ارتفاع ۱۱ هزار و ۴۷۸ متری از سطح دریا و در میان دره‌های زاگرس قرار دارد، فاصله خرم‌آباد تا تهران ۴۹۰ کیلومتر و به دلیل قرار گرفتن در مسیر تهران - جنوب دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است که آزادراه شماره پنج ایران از این شهر عبور میکند.
این شهر تاریخی دارای ۷۰۰ دهنه چشمه است که سالانه با دبی ۱۰۰ میلیون مترمکعب ۳۵ درصد آب مصرفی شهر ۳۸۰ هزار نفری خرم آباد را تولید می کنند، از ابتدای زندگی بشر در این منطقه تاکنون آب فراوان در این شهر تاریخی باعث رونق زندگی و مهمترین عامل تمدن ساز در دره خرم آباد شده است.
در محل کنونی خرم‌آباد از دوره ایلامیان شهری با نام خایدالو وجود داشته و شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم بر خرابه‌های آن و در حدود محل کنونی شهر ساخته شده، آثار تاریخی به جای مانده بیانگر قدمت تاریخی این شهر است.
خرم‌آباد یکی از شهرهای مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده و فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست از آثار به جای مانده دوره ساسانیان نماد شهر است، همچنین خرم آباد یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان و آل حسنویه بوده است.
جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی متعددی در سطح شهر خرم‌آباد وجود دارد که از آن جمله می‌توان به فلک‌الافلاک، مناره آجری، پل شاپوری، گرداب سنگی، سنگ نبشته، آرامگاه باباطاهر و دریاچه کیو اشاره کرد به‌طوریکه این شهر برای نخستین بار در ایران از سوی دفتر منطقه‌ای سازمان ملل به عنوان یک شهر نمونه گردشگری انتخاب شده است.
این شهر تاریخ چند هزار ساله دارد و یکی از مناطق قدیمی ایران است که از آغاز پیدایش خود تاکنون، تمدن‌های مختلف و متعددی، از جمله کاسی‌ها، بابلی‌ها، ایلامی‌ها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را تجربه کرده است.
در پیرامون این شهر آثار متعددی از ادوار فوق باقی مانده است، خرم‌آباد در میان دره‌ای قیفی شکل و پرآب جای گرفته و قلعه‌های تاریخی و قدیمی آن، محلی امن و سنگری محکم برای حاکمان زمان در برابر مهاجمان و شورشیان بوده است.
قلعه فلک الافلاک میراث دوره ساسانیان، پل کشکان مادر پل‌های تاریخی ایران، خانه آخوند ابو، پل شکسته یا شاپوری، پل صفوی یا پل گپ، گرداب سنگی، مناره آجری، موزه مردم‌شناسی لرستان از آثار تاریخی و گردشگری مهم خرم آباد هستند.
ارزیاب یونسکو در روزهای گذشته با هدف بررسی پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد در لرستان حضور داشته و بصورت حضوری از غارهای پیش از تاریخ، مجموعه فلک الافلاک و پل های تاریخی این شهر بازدید کرد.
پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد، به عنوان تنها پرونده ارسالی کشورمان به یونسکو، طی روزهای اخیر مورد بررسی ارزیاب این سازمان بین المللی فرهنگی قرار گرفت.
غارهای کلدر، قمری، گیلوران، یافته، کنجی و دو پناهگاه صخره ای گر ارجنه و پاسنگر در دره تاریخی خرم آباد قرار دارند و "قلعه فلک الافلاک" و "دره خرم‌آباد" به عنوان سهمیه ایران برای ثبت جهانی یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) انتخاب شده اند.
شماره ثبت جهانی دره خرم آباد را کسب خواهیم کرد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در این راستا به ایرنا گفت: ارزیاب یونسکو ۲ ماه آینده استعلام اقدامات انجام شده را گرفته و مرحله به مرحله پیگیری می شود همچنین پس از چندماه دوباره نتیجه بعدی را اعلام خواهد کرد.
عطا حسن پور ادامه داد: این مدت باید نواقص موجود و اعلام شده را که از سوی ارزیاب مطرح می شود، برطرف کرده و ماهم باید طی هر مرحله گزارش جدید را ارسال کنیم بنابراین پرونده تکمیل شده توسط ارزیاب در فرانسه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی بیان کرد: در نهایت اواخر فصل بهار سال آینده جلسه بررسی نتیجه نهایی ثبت جهانی دره خرم آباد در بلغارستان برگزار می شود که در این راستا ۱۰۰ درصد امیدوار هستیم به نتیجه مطلوب برسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: به عنوان یک کارشناس در این پرونده تا شماره ثبت جهانی دره خرم آباد را کسب نکنیم دست بردار نخواهم بود و این مسیر پر مشقت را به سرانجام خواهیم رساند.
۵۴ هزار سال زندگی بشر به قدمت خرم‌آباد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان افزود: قدمت وجود شهرها در ایران و جهان به حدود هزاره سوم قبل از میلاد بر می گردد و ایران در رسیدن به شهرنشینی از شهرهایی نخستین هومر و هور بین النهرین جانمانده است.
حسن پور بیان کرد: در هزاره سوم قبل از میلاد شهر پر رونق و بزرگ سیماش یا سیماشگی وجود داشته است که بنا بر ادعای باستان شناسان بزرگی مانند دنیل پاترس شهر سیماش همان خرم آباد کنونی است و جانمایی آن در شهر خرم آباد بوده است.
وی با بیان اینکه حتی قدیمی ترین اطلاعات این شهر به هزاره دوم قبل از میلاد بر می‌گردد، اظهار داشت: در این یافته های به دوران آشوریان و لشکرکشی پادشاهان آشور می رسیم که نامی از سیماشگی برده می شود و به احتمال زیاد همان تپه باستانی ماسور است که هسته اولیه شهرنشینی خرم آباد و همزمان با شهر کوهدشت است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: همچنین احتمال وجود این شهر در دوران الیبی وجود دارد و در سالنامه های آموزشی اشاره به خار خواس به عنوان شهرهای قدیمی لرستان شده است.
حسن پور عنوان کرد: اواخر دوره پهلوی نظریه ای توسط یک باستان شناس داده شد که خرم آباد خایدالو بوده است در حالیکه این نظریه بر اساس مطالعات انجام شده اشتباه است چراکه نام این شهر قبل از خرم آباد شاپورخواست بوده است.
این باستان شناس لرستانی یادآور شد: قرن ششم نام شاپورخواست برای این شهر استفاده شده و در کتیبه سنگ نوشته این نام وجود دارد و این اثبات کننده سو سند وجودیت شهر شاپورخواست است و این در حالی است که قرن پنجم در شاهنامه فردوسی نیز به شهر خرم آباد در ابیاتی اشاره شده که این شهر را شاپور ساسانی بنا کرده است.
حسن پور با بیان اینکه سکه های طلای این دوران در محله کوی فلسطین و قاضی آباد خرم آباد یافت شده است اضافه کرد: بدربن حسنویه حاکم شاپورخواست بوده و ضرب سکه ها در همین شهر انجام و این موضوع بیانگر شکوه و عظمت شهر در دوره شاپورخواست در قرن چهارم بوده است.
وی اظهار داشت: سنگ آبدان خروجی آب یک انبار مربوط به قرن چهارم است و از این دست بناها می توان به مناره آجری شهر شاپورخواست در اطراف مناره اشاره کرد که بقایای شهر در اطراف این مناره یافت شد.
پژوهشگر و باستان شناس لرستانی تاکید کرد: مناره آجری تنها عنصر شاخص شهر شاپور خواست به همراه سنگ نوشته است که در قرن هفتم حمدالله مستوفی در سال ۷۳۱ هجری قمری به ویرانه بودن این شهر اشاره کرده که احتمالا براثر زلزله و یاجنگ بوده است.
وی افزود: از قرن هفت و هشت به بعد مرکزیت شهر به وضعیت فعلی درآمده که اطراف قلعه فلک الافلاک ایجاد شده و در دوره صفویه شهر فعلی خرم آباد در محله اطراف قلعه، میدان گپ، محله درب دلاکی، زید ابن علی و ۱۲ برجی شکل گرفته و این در حالی است که هر جایی که کانون شهر بوده یک عنصر مذهبی وجود داشته است که سه محله قدیمی باباطاهر، امامزاده زیدابن علی و مسجد جامع شهر باعث شکل گیری شهر شدند.
حسن پور اظهار داشت: هندسه معماری شهر خرم اباد در دوران صفوی شکل گرفته و کاروان سرا، بازار و راسته های منتهی به امامزاده نزدیک به ارگ و مرکز حکومتی و حمام بودند.
وی عنوان کرد: معماری شهر خرم آباد به دلیل آب فراوان این شهر هرجایی که آب عبور کرده کوچه ها و معابر نیز بر اساس حرکت رودخانه و جویبارها کج شده و این بیانگر این است که آب مهمترین دلیل شکل گیری این شهر است.
حسن پور گفت: شواهد نشان می دهد از ۵۴ هزار سال پیش بدون فاصله زندگی بشر در این محدوده و دره باستانی وجود داشته است و به همین دلیل یونسکو شهر را در فهرست میراث موقت ثبت جهانی قرار داد چراکه کمتر جایی از ایران ۵۴ هزار سال مداوم توالی زندگی بشر را دارد.
وی تاکید کرد: همچنین در کمتر جایی از ایران در داخل شهر این همه رودخانه و منابع آبی وجود دارد و ۲ رودخانه کرگانه و گلال و ۶ چشمه سنگی، دارای، شوا ، گلستان، کیو هرکدام تولید آب بالایی دارند و در گوشه و کنار این شهر چشمه های آب به دلیل وجود سفره های آب زیرزمینی به چشم می خورد.
موزه ۱۰۰ هزار سال تاریخ زندگی بشر در خرم‌آباد افتتاح می‌شود
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: موزه جدید مردم شناسی فلک الافلاک با تغییر در رویکرد و محتوا و همخوانی ساختار موزه با استانداردهای بین المللی با عنوان "۱۰۰ هزار سال تاریخ زندگی بشر" بزودی افتتاح می شود.
حسن پور اظهار کرد: این موزه، ۱۰۰ هزار سال تاریخ زندگی بشر را از پارینه سنگی تا دوران اسلامی در محل قلعه فلک الافلاک روایت می کند.
وی افزود: با توجه به بررسی پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد، این موزه با استفاده از نتایج آخرین و جدیدترین کاوش های باستان شناسی لرستان و غرب کشور در یک نمودار زمانی، طبق گاه نگاری خطی به عنوان بروزترین موزه کشور محسوب می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان کرد: آخرین یافته های باستان شناسی، در ویترین های جدید در معرض دید علاقمندان و بازدیدکنندگان قرار می گیرد ِ همچنین گرافیک محیطی موزه بر اساس استانداردهای جهانی طراحی و اجرا و نکته مهم اینکه تمام موزه و محتوای علمی آن به دو زبان انگلیسی و فارسی طراحی شده است.
حسن پور یادآور شد: یک غار پیش از تاریخ در این موزه به صورت نمادین ساخته شده که در آن؛ بخشی از زندگی انسان پیش از تاریخ از جمله کشف آتش و ساخت ابزار سنگی به نمایش گذاشته شده است.
وی با اشاره به نمایش اشیای منتقل شده از موزه ملی ایران باستان به این موزه نیز اظهار داشت: این اشیا پس از ۸۰ سال به موزه لرستان انتقال داده شد و با افتتاح رسمی موزه در معرض دید علاقمندان قرار خواهد گرفت.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: نمایش تابوت مفرغی محوطه تاریخی چوبتراش پس از ۲۰ سال، جمجمه انسانی تدفین های غار کلماکره پس از ۳۲ سال و جمجمه ۹ هزار ساله مرد دلفانی از قسمت دیگر این موزه منحصر به فرد خواهد بود.
تاکید استاندار بر ضرورت همکاری بین بخشی برای ثبت جهانی دره خرم آباد
ابوطالب شفقت استاندار لرستان در روزهای منتهی به حضور ارزیاب یونسکو در خرم آباد در گفتگوی تلفنی بر همکاری بین بخشی همه دستگاه ها برای ثبت جهانی دره خرم آباد تاکید کرد.
با تقدیر از حضور وی در این استان عنوان کرد: امیدوارم با تلاش متولیان و مردم ثبت جهانی دره خرم آباد به نتیجه برسد. وی در این مکالمه تلفنی، از وضعیت بررسی آثار و روند بررسی پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد مطلع شد.
توسعه گردشگری زمینه‌ساز رونق اقتصادی است
شفقت همچنین در دیدار با ارزیاب یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت گردشگری و نقش آن در برنامه هفتم توسعه کشور افزود: لرستان از جاذبه های خدادادی و دست ساز زیادی بهره مند است که با معرفی بیشتر آنها می توان زمینه جذب گردشگر و رونق اقتصادی را فراهم کرد.
وی اضافه کرد: ثبت جهانی دره خرم آباد به عنوان تنها بخشی از داشته های فرهنگی و تاریخی لرستان نیز به معرفی بیش از پیش داشته های تاریخی این استان کمک می کند.
استاندار لرستان گفت: جاذبه های گردشگری لرستان مانند آبشارها و چشم اندازهای طبیعی از جمله نعمت های خدادادی این استان بوده و بخش دیگری از آثار تاریخی و گردشگری نظیر غارها و قلعه تاریخی فلک الافلاک بصورت دست ساز ایجاد شده است.
شفقت، لرستان را استانی چهارفصل با جاذبه های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و دست ساز عنوان کرد و اظهار داشت: وجود آبشارها، تنگه ها، کوهها و دشت های مختلف در کنار آثار مذهبی و مساجد، می تواند گردشگری این استان را متمایز کند.
وی تصریح کرد: جاذبه های گردشگری لرستان ترکیب مناسبی برای جذب توریست از سراسر جهان است و می توان از گردشگری به عنوان یک صنعت پیشران برای توسعه اقتصاد و ترویج فرهنگ این استان بهره مند شد.
گزارش مثبتم درباره دره خرم‌آباد را ارسال می‌کنم
ارزیاب ایکوموس (شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها) گفت: گزارشم را به عنوان ارزیاب میدانی درباره ثبت جهانی دره خرم‌آباد و قلعه فلک‌الافلاک به ایکوموس ارسال می‌کنم، امیدوارم نتیجه خوبی داشته باشد.
حتیچ (خدیجه) پامیر که برای بررسی میدانی پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد و قلعه فلک‌الافلاک به ایران سفر کرده بود روز پنجشنبه ۲۲ شهریور با علی دارابی قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور در معاونت این سازمان دیدار و گفت‌وگو کرد و اظهار داشت: من ارزیاب بخش بناهای ایکوموس هستم و امیدوارم این پرونده با قابلیت‌هایی که دارد، ثبت شود. من گزارشم را به عنوان ارزیاب میدانی، آماده و به ایکوموس ارسال می‌کنم، امیدوارم نتیجه خوبی داشته باشد.
وی تاکید کرد: پیشتر از همکارانم شنیده بودم که ایرانی‌ها برای ثبت‌های جهانی بسیار جدی و سختکوش هستند. اکنون این موضوع را لمس کردم. برنامه‌ریزی خوبی انجام گرفته بود و به پرسش‌ها به خوبی پاسخ داده می‌شد.
پامیر که اصالتی ترکیه‌ای دارد، درباره ایران گفت: ایران پر از شگفتی و زیبایی است. دوست دارم دوباره به این کشور باز گردم و زیبایی‌های آن را به دیگران معرفی کنم. شما همیشه می‌توانید روی من به عنوان یک «دوست ایران» حساب کنید.
ارزیاب ایکوموس خاطرنشان کرد: به عنوان کسی که با میراث‌فرهنگی سر و کار دارم، از افق چشم‌انداز ایران نسبت به موزه و تاریخ کشورش، بسیار خرسندم.
خرم آباد، پایتخت استان لرستان، یکی از مقاصد گردشگری جذاب ایران است که با طبیعت بکر و دست‌نخورده، هر بازدیدکننده‌ای را مجذوب خود میکند. این شهر در دل رشته‌کوه‌های زاگرس قرار دارد و ویژگی‌های جغرافیایی آن، منظره‌های فوق‌العاده‌ای را به وجود آورده است. جاهای دیدنی خرم آباد، از قلعه‌های باستانی گرفته تا آبشارهای خروشان، هر کدام داستانی منحصربه‌فرد را روایت می‌کنند. این شهر به ویژه در فصل بهار، با آب و هوای مطبوع خود، سرشار از زیبایی‌های طبیعی است. اگر شما هم قصد سفر به خرم آباد را دارید، در این مقاله با ما همراه باشید تا هر آنچه باید در مورد این شهر زیبا بدانید را برایتان بیان کنیم.
جاهای دیدنی طبیعی خرم آباد
خرم آباد با مناظر کوهستانی، رودخانه‌های خروشان و آبشارهای زیبا، فضایی دل‌انگیز و آرامش‌بخش را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد. از دشت‌های سرسبز و جنگل‌های انبوه گرفته تا غارها و چشمه‌های طبیعی، خرم آباد به عنوان یک مقصد ایده‌آل برای طبیعت‌گردی شناخته می‌شود. در این قسمت به بررسی جاهای دیدنی طبیعی خرم آباد خواهیم پرداخت که هر کدام به نوبه خود، زیبایی و جذابیت خاصی دارند و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای گردشگران به ارمغان می‌آورند:
آبشار افرینه یکی از جاذبه‌های شگرف طبیعی و جاهای دیدنی خرم آباد، واقع در استان لرستان است. این آبشار زیبا، در نزدیکی روستای افرینه و در بخش معمولان شهرستان پلدختر واقع شده و از آنجایی که به راحتی در دسترس قرار دارد، به یکی از مقاصد محبوب گردشگران و طبیعت‌گردان تبدیل شده است.
با ورود به این منطقه، زیبایی خیره‌کننده آبشار افرینه و طبیعت بکر آن، شما را محصور خواهد کرد. صدای جوش و خروش آب که از ارتفاع به پایین می‌ریزد، به همراه زیبایی مناظر اطراف، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد؛ اما با این حال، آنچه باید در نظر داشت این است که علی‌رغم وسوسه‌انگیز بودن این طبیعت، شنا کردن در آبشار افرینه به دلیل شرایط خاص آن، نه تنها آسان نیست بلکه می‌تواند خطرناک نیز باشد.
آبشار افرینه به دلیل جریان مستمر آب در تمام فصول سال، از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است. با این حال، لازم به ذکر است که دماهای شدید در فصول مختلف، از جمله گرمای تابستان و سرمای زمستان، ممکن است تجربه بازدید را تحت تأثیر قرار دهد؛ لذا بهترین زمان برای سفر به این مکان، اوایل بهار و پاییز است. در فصل بهار، به دلیل بارش‌های مستمر، آبشار در پُرآب‌ترین حالت خود قرار دارد و زیبایی آن دوچندان می‌شود.
سرچشمه آبشار افرینه، از ۳۸ کیلومتری جنوب خرم آباد شروع شده و پس از ترکیب با رودهای چمشک و افرینه، به این آبشار زیبا منتهی می‌شود. ناگفته نماند که این آبشار در واقع مجموعه‌ای از چند آبشار بزرگ و کوچک است؛ اگرچه ارتفاع این آبشار نسبتاً کم است و بلندترین بخش آن تنها ۲۰ متر ارتفاع دارد، اما عرض و عمق آن به ویژه عمق ۱۴ متری آن، زیبایی و ویژگی خاصی به این مکان می‌بخشد.
آبشار افرینه یکی از جاهای دیدنی خرم آباد به لحاظ طبیعی، کاملاً بکر و دست‌نخورده باقی مانده است. با این حال، این بکر بودن به معنی محدود بودن امکانات رفاهی برای بازدیدکنندگان است؛ بنابراین، چنانچه قصد اقامت طولانی مدت در این مکان را دارید، باید پیش از سفر، امکانات لازم از قبیل غذا، نوشیدنی و پوشاک مناسب را با خود به همراه ببرید.
مسافران می‌توانند برای اقامت، به روستای افرینه مراجعه کرده و از منازل اجاره‌ای استفاده کنند. همچنین اگر به کمپ‌زدن در دل طبیعت علاقه‌مند هستید، می‌توانید در نزدیکی آبشار چادر برپا کنید. البته قبل از برپایی چادر، بررسی وضعیت جوی منطقه حائز اهمیت است تا از مزاحمت‌های ناشی از باد و باران در امان باشید.
آدرس آبشار افرینه: لرستان، پلدختر، بزرگراه خرم آباد-اندیمشک، روستای افرینه
آبشار نوژیان
آبشار نوژیان یکی از جواهرات طبیعی شهرستان خرم آباد در استان لرستان است که گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب میکند. این آبشار با ارتفاع 95 متر، به عنوان یکی از بلندترین آبشارهای ایران شناخته می‌شود و به همین دلیل، نقطه عطفی برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی محسوب می‌شود.
برای دسترسی به آبشار نوژیان، مسافران باید از خرم آباد به سمت روستای سنگ‌تراشان حرکت کنند. در این مسیر، جاده‌ای آسفالت و زیبا در انتظار گردشگران است؛ اما باید بگوییم که این مسیر، پرپیچ و خم است و رانندگان باید احتیاط لازم را در حین رانندگی رعایت کنند. فاصله آبشار نوژیان از نقاط مختلف خرم آباد حدود 42 کیلومتر است و توصیه می‌شود پیش از حرکت، باک بنزین خودرو به طور کامل پر شود تا در میانه سفر با مشکل کمبود سوخت مواجه نشوند.
امکانات رفاهی آبشار نوژیان
این آبشار به عنوان یکی از جاهای دیدنی خرم آباد، از نظر امکانات رفاهی در سطح متوسط قرار دارد؛ به طوری که وجود سرویس بهداشتی و برخی خدمات اولیه به بهبود تجربه بازدیدکنندگان کمک میکند. با این حال، فضای کافی برای اتراق و استراحت برای مسافران در نظر گرفته نشده است و بنابراین اگر برنامه‌ریزی برای اقامت طولانی‌مدت دارید، بهتر است پیش از رفتن به این منطقه، تدابیری اندیشیده شود.
بازدید از آبشار نوژیان در فصل بهار
فصل بهار به عنوان بهترین زمان برای بازدید از آبشار نوژیان شناخته می‌شود. در این فصل، دمای هوا مطلوب و مناظر طبیعت بسیار زیبا و سرسبز هستند که می‌تواند یک تجربه فوق‌العاده را برای بازدیدکنندگان رقم بزند. در حین بازدید، امکان دیدن حوضچه‌های پرورش ماهی‌هایی مانند قزل‌آلا نیز فراهم است که بر جذابیت این منطقه می‌افزاید. همچنین، کوه تاف که در نزدیکی آبشار واقع شده، فرصتی مناسب برای علاقه‌مندان به گیاهان دارویی است تا به جمع‌آوری و چیدن گیاهان مختلف بپردازند.
آدرس آبشار نوژیان: ۳۸ کیلومتری کمربندی خرم آباد، بخش پاپی (جنوب شرقی خرم آباد)، بین دو کوه تاف و هشتاد پهلو
یکی دیگر از جاهای دیدنی خرم آباد که به عنوان نماد زیبایی و تنوع زیستی شناخته می‌شود، آبشار و جنگل نای‌انگیز است. این منطقه با ترکیب دلنشین سبز و آبی طبیعت، مکان مناسبی برای افرادی است که به دنبال آرامش و ارتباط با طبیعت هستند.
آبشار و جنگل نای‌انگیز در شهر خرم آباد واقع شده و بهترین زمان برای بازدید از این منطقه زیبا بهار و به طور خاص ماه اردیبهشت است. در این زمان، طبیعت زنده و شاداب است و مناظر خیره‌کننده‌ای از گل‌ها، درختان و آبشارها به چشم می‌خورد. هوای خوش بهاری و رنگ‌های زنده طبیعت، لحظاتی فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد.
برای دسترسی به آبشار و حنگل نای‌انگیز باید مسیر پیاده‌روی را طی کنید
بازدیدکنندگان می‌توانند برای دسترسی به آبشار و جنگل نای‌انگیز، از پاسگاه کمال‌وند به سمت جاده سپیددشت حرکت کنند. در این مسیر، باید دو یا سه راهی به نام آبشار بیشه را رد کنید تا به نزدیکی روستای نای‌انگیز برسید. این جاده به قدری زیبا است که نمی‌توان وصف کرد! پس از رسیدن به حوالی روستای نای‌انگیز، لازم است ماشین خود را پارک کرده و بقیه مسیر را پیاده‌روی کنید.
مسیر پیاده‌روی تا آبشار و جنگل نای‌انگیز، خود به عنوان یک تجربه متفاوت محسوب می‌شود. در این مسیر، می‌توانید از هوای پاک و مطبوع لذت ببرید و به صدای پرندگان گوش فرا دهید. صدای آرام‌بخش پرندگان در کنار باد ملایم و بوی خوش گل‌ها، حس آرامشی را به همراه دارد که نمی‌توان آن را فراموش کرد. این تجربه به قدری دلنشین است که هر گردشگری را به تکرار این سفر ترغیب میکند.
آدرس جنگل نای‌انگیز: خرم آباد، بخش پاپی، روستای نای انگیز
آبشار وارک
یکی از جاهای دیدنی لرستان و خرم آباد، آبشار زیبای وارک است که به عنوان یک مقصد توریستی بی‌نظیر در این منطقه شناخته می‌شود. آبشار وارک به خاطر دو طبقه بودن و ارتفاع و عرض خاصش، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
آبشار وارک در روستایی به همین نام و در نزدیکی آبشار مشهور نوژیان واقع شده است. این آبشار با ارتفاع تقریبی ۵۷ متر، در فصل‌های بارانی، به شکلی خیره‌کننده و با حجم آب قابل توجهی قابل مشاهده است. آبشار وارک به دلیل از دست دادن حجم آب در فصل‌های خشک و کم باران، می‌تواند کمی متفاوت به نظر برسد. به بیان دیگر، ویژگی خاص ظاهری این آبشار به عرض ۵۰ متر آن برمی‌گردد که در کنار ارتفاعش، جلوه‌ای شگفت‌انگیز را ایجاد میکند.
در اردیبهشت تا مهرماه از آبشار وارک بازدید کنید
بهترین زمان برای بازدید از آبشار وارک از اردیبهشت تا مهرماه است. در این مدت، جاده‌های منتهی به آبشار به دلیل وضعیت جوی خوب و همچنین دسترسی آسان‌تر، موجب می‌شود تا بازدیدکنندگان تجربه‌ای دلپذیر از این مکان داشته باشند. با این حال، باید توجه داشت که به دلیل عدم وجود امکانات رفاهی در نزدیکی آبشار، قبل از سفر، همراه داشتن وسایل ضروری از جمله آب آشامیدنی، خوراکی و لباس گرم، الزامی است.
از شهر خرم آباد به راحتی می‌توانید به آبشار وارک بروید
دسترسی به آبشار وارک از شهر خرم آباد به سادگی امکان‌پذیر است. کافی است با اتومبیل از جاده کمربندی به سمت جنوب به مدت حدود ۱۴ کیلومتر حرکت کنید تا به یک سه‌راهی برسید. تابلوهای راهنمایی در این مسیر شما را به سمت آبشار هدایت خواهند کرد. به محض نزدیک شدن به جنگل، صدای دل‌انگیز آب شما را به سمت خود می‌خواند و پیشاپیش نوید یک تجربه دلچسب را می‌دهد.
فراموش نکنید که در کنار بازدید از این آبشار به عنوان یکی از بهترین جاهای دیدنی خرم آباد، به عشایر محلی نیز سری بزنید. آنها با تولید محصولات محلی مانند لبنیات و عسل، به شما فرصتی می‌دهند تا طعم‌های منحصربه‌فرد این منطقه را تجربه کنید. همچنین، پوشش گیاهی در اطراف آبشار وارک شامل گیاهانی از قبیل گون، درختان بلوط، گلابی و زالزالک است که نمایی تماشایی به این منطقه هدیه می‌دهد. این تنوع زیستی به همراه آبشار، فرصتی مناسب برای علاقه‌مندان به طبیعت و عکاسی ایجاد میکند.
آدرس آبشار وارک: غرب گردنه نوژیان، بخش پاپی، روستای وارک، شهرستان خرم آباد
آبشار بیشه
آبشار بیشه یکی از زیباترین و برترین جاذبه‌های طبیعی ایران، به واقع به عنوان گنجینه‌ای از زیبایی‌های طبیعت و جلوه‌گاه کوه‌های زاگرس در استان لرستان به شمار می‌آید. این آبشار زیبا در نزدیکی روستایی سرسبز و خوش آب و هوایی به نام بیشه و در فاصله ۶۵ کیلومتری خرم آباد واقع شده است. موقعیت جغرافیایی این آبشار به گونه‌ای است که تپه کلاه‌کوه و کوه ازگن هر کدام به ترتیب در شرق و شمال آن، زیبایی منظره را دوچندان کرده‌اند.
یکی از ویژگی‌های بارز آبشار بیشه، دسترسی آسان به آن از تهران و دیگر شهرها است. گردشگران و طبیعت‌دوستان می‌توانند با استفاده از ماشین شخصی یا حتی قطار به این مکان اعجاب‌انگیز سفر کنند. مسیر راه‌آهن تهران به خوزستان که از دل کوه‌های زاگرس می‌گذرد، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از دیدن مناظر طبیعی، دره‌های سرسبز و کوه‌های بلند را برای مسافران به ارمغان خواهد آورد.
برای رفتن به آبشار بیشه با قطار باید در ایستگاه بیشه پیاده شوید
ایستگاه بیشه، ایستگاهی است که مسافران برای رسیدن به این آبشار زیبا باید در آن پیاده شوند. فاصله بین ایستگاه تا آبشار به قدری دل‌انگیز است که هرگز نمی‌توان آن را نادیده گرفت. مسیر پیاده‌روی از ایستگاه بیشه تا آبشار، با درختان سر به فلک کشیده و چشمه‌های زلال و زیبایی که در دو سوی آن قرار دارند، زیبایی خاصی به این سفر داده و حس و حال جدیدی می‌آفریند.
اگر تصمیم دارید به آبشار بیشه با خودروی شخصی سفر کنید، می‌توانید از تهران به سمت خرم آباد حرکت کنید و پس از عبور از این شهر، به سمت دورود بروید. با طی مسافتی حدود ۳۰ کیلومتر، به آبشار بیشه خواهید رسید.
آبشار بیشه امکانات رفاهی مطلوبی دارد
آبشار بیشه بدون شک یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی خرم آباد است. علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، امکانات رفاهی متعددی نیز در این منطقه وجود دارد که به راحتی و آرامش مسافران کمک می‌کنند. از جمله این امکانات می‌توان به پارکینگ مناسب، سرویس‌های بهداشتی و اقامتگاه‌های متعدد اشاره کرد. این امکانات، آبشار بیشه را به یکی از مقاصد گردشگری محبوب تبدیل کرده‌اند. اقامتگاه‌های بومگردی موجود در روستای بیشه و اقامتگاه‌های چوبی واقع در نزدیکی ایستگاه راه‌آهن، اقامت دلپذیری را برای مسافران فراهم می‌کنند و به آنها این امکان را می‌دهند که بیشتر از زیبایی‌های طبیعی این منطقه بهره‌مند شوند.
آدرس آبشار بیشه: ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی دورود، دهستان سپیددشت، روستای بیشه
آبشار گریت
آبشار گریت یا هفت‌چشمه واقع در خرم آباد، به عنوان یکی از جواهرات طبیعی استان لرستان شناخته می‌شود. این آبشار که در واقع مجموعه‌ای از سه آبشار کوچک و بزرگ است، با فاصله‌ای دو کیلومتری از یکدیگر واقع شده و هر یک از این آبشارها زیبایی و جذابیت خاص خود را دارد.
آبشار گریت به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود و همچنین مناظر شگفت‌انگیزی که پیرامون آن قرار دارد، می‌تواند لحظاتی منحصربه‌فرد و به‌یادماندنی را برای بازدیدکنندگان فراهم کند. حوضچه‌های آبشار محل مناسبی برای شنا کردن و استراحت هستند. گردشگران می‌توانند در این حوضچه‌ها تنی به آب بزنند و همچنین از سکوهای موجود به تماشای جریان پرجوش‌وخروش آبشار بپردازند. صدای خروش آب و زیبایی مناظر طبیعی اطراف، این مکان را به یک نقطه دلنشین برای گذران وقت تبدیل کرده است.
تجهیزات کامل به همراه داشته باشید
اگر تصمیم به سفر به آبشار گریت به عنوان یکی از جاهای دیدنی خرم آباد را دارید، بهتر است پیش از رفتن، وسایل و تجهیزات کامل همراه خود داشته باشید. از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها گرفته تا پوشاک مناسب، به ویژه لباس‌های گرم از جمله ملزوماتی هستند که باید در نظر گرفت؛ زیرا امکانات رفاهی در این منطقه محدود است. عدم وجود زیرساخت‌های لازم در این ناحیه، می‌تواند سفر شما را تحت تأثیر قرار دهد و بنابراین، داشتن آمادگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در فصل بهار و تابستان به بازدید از آبشار گریت بروید
فصل بهار و تابستان، زمان ایده‌آلی برای بازدید از آبشار گریت است. در این فصل‌ها، آبشار با آب و هوای خنک و گل‌های رنگارنگ، جلوه‌ای خاص و جذاب‌تر به خود میگیرد. این زیبایی طبیعی در کنار هوای مطبوع باعث می‌شود تا بازدیدکنندگان بیشتری به سمت این منطقه جذب شوند و از تماشای این کانون زیبایی لذت ببرند.
اقامتگاه‌های بومگردی می‌توانند گزینه مناسبی برای اقامت شما باشند
اگر به دنبال اقامتی با حال‌وهوای سنتی و امکانات معمولی در اطراف آبشار گریت هستید، اقامتگاه‌های بومگردی روستای گریت می‌توانند گزینه‌ای مناسب باشند. این اقامتگاه‌ها با ارائه امکاناتی خاص و تجربه‌ای واقعی از زندگی روستایی، می‌توانند گزینه‌ای مناسب برای کسانی باشند که دوست دارند به دور از زندگی شهری استراحت کنند؛ اما اگر به دنبال اقامتی با امکانات بیشتر هستید، هتل‌های موجود در خرم آباد می‌توانند نیازهای شما را برآورده کنند و تجربه‌ای راحت‌تر و لوکس‌تر فراهم آورند.
آدرس آبشار گریت: شمال شرقی خرم آباد، بخش پاپی، ۳۰ کیلومتری ایستگاه راه‌آهن سپیددشت، نزدیک روستای گریت
پارک جنگلی مخمل کوه
پارک جنگلی مخمل کوه یکی از جاهای دیدنی خرم آباد است که می‌تواند هر بیننده‌ای را مجذوب زیبایی‌های خود کند. این پارک با ویژگی‌های خاص خود و طبیعتی بی‌نظیر، به عنوان یک مقصد گردشگری در دل کوه‌های زاگرس شناخته می‌شود. وجود درختان باعظمت بلوط و پوشش گیاهی خاص، این پارک را به نگین طبیعت استان لرستان تبدیل کرده است.
از طبیعت مخملی و منحصربه‌فرد پارک جنگلی مخمل کوه بازدید کنید
نام مخمل کوه از مناظر زیبای آن نشئت میگیرد، که با وجود گلسنگ‌هایی که بر سطوح کوهها روییده‌اند، جلوه‌ای مخمل‌گونه و دلنشین به این منطقه بخشیده‌اند. این پوشش طبیعی، که به عنوان نمادی از طبیعت پاک و دست‌نخورده ایران شناخته می‌شود، نه تنها به زیبایی منطقه افزوده بلکه محیطی مناسب برای زندگی حیوانات بومی فراهم کرده است. عبور از میان درختان سر به فلک کشیده بلوط و تنفس هوای تازه و مطبوع، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد.
پارک جنگلی مخمل کوه امکانات رفاهی مطلوبی دارد
پارک جنگلی مخمل کوه علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، با فراهم کردن امکانات مناسب برای مسافران، فرصت‌های زیادی را برای تفریح و سرگرمی مهیا کرده است. وجود سرویس بهداشتی، آلاچیق‌ها، باربیکیو، پارک بازی کودکان و رستوران از جمله امکاناتی است که باعث راحتی و آسایش بازدیدکنندگان می‌شود. همچنین، برای علاقه‌مندان به اقامت در دل طبیعت، اقامتگاه‌های بومگردی متنوعی در اطراف این پارک موجود است که می‌تواند تجربه‌ای نزدیک به طبیعت را برای خانواده‌ها و گردشگران فراهم آورد.
بهترین زمان برای بازدید از پارک جنگلی مخمل‌کوه اردیبهشت است
نیمه اردیبهشت بهترین زمان برای بازدید از پارک جنگلی مخمل‌کوه محسوب می‌شود. در این فصل، زیبایی طبیعت به اوج خود میرسد و شاهد شکوفایی گل‌ها و شادابی درختان خواهید بود. با این حال، اگر به دنبال آرامش و خلوتی در میان طبیعت هستید، توصیه می‌شود که از سفر به این پارک در روزهای آخر هفته پرهیز کنید، زیرا این زمان‌ها معمولاً با ازدحام گردشگران همراه است.
مسیر دسترسی به پارک جنگلی مخمل کوه بسیار راحت است
دسترسی به پارک جنگلی مخمل کوه به عنوان یکی از بهترین جاهای دیدنی خرم آباد، از دو مسیر اصلی امکان‌پذیر است. یکی از این مسیرها از بلوار ولایت و دیگری از طریق بلوار زیباکنار و جاده جانبازان می‌باشد. برای دسترسی از مسیر بلوار ولایت، ابتدا باید از جاده خرم آباد به سمت الشتر حرکت کرده و قبل از رسیدن به روستای بهرام‌جود، از دوربرگردان به خروجی جاده قلعه سنگی بروید. سپس با پیروی از تابلوهای راهنما، می‌توانید به راحتی به این پارک جنگلی برسید.
آدرس پارک جنگلی مخمل کوه: شمال خرم آباد، کیلومتری ۱۵ جاده خرم آباد به الشتر
پارک جنگلی شور آب
پارک جنگلی شور آب یکی از برترین و برجسته‌ترین جاهای دیدنی خرم آباد به شمار می‌رود. این پارک با نام دیگر «شورآب محمودوند» شناخته می‌شود و با فراهم کردن امکانات رفاهی مناسب، منتخبی از زیبایی‌های طبیعی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. جاده‌های آسفالت، زیبایی درختان بلوط و محیط آرامش‌بخش این پارک، تجربه‌ای لذت‌بخش از سفر را برای گردشگران رقم می‌زند.
فصل بهار به ویژه زمان مناسبی برای بازدید از پارک جنگلی شور آب است. در این فصل، هوای خنک و معتدل باعث می‌شود که گشتوگذار در دل طبیعت توأم با آرامش و شادابی باشد. آواز پرندگان و مناظر بکر این منطقه، جذابیت آن را دوچندان میکند و فرصت مناسبی برای گردهمایی خانواده‌ها و دوستان فراهم می‌آورد.
آدرس پارک جنگلی شور آب: ۲۵ کیلومتری جاده خرم آباد به پلدختر
غار کنجی
غار کنجی یکی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شهرستان خرم آباد است که قدمتی چند هزار ساله دارد. این غار، نه تنها تجلی‌گاه تاریخ باستان ایران محسوب می‌شود، بلکه گواهی بر تمدن‌های پیشین و سکونت انسان در این منطقه است. یافته‌های باستان‌شناسی مانند گور و اسکلت‌های کشف‌شده در این غار، صحت قدمت آن را تأیید میکند و نشان‌دهنده ارزش‌های فرهنگی و تاریخی این مکان است.
فصل بهار بهترین زمان برای بازدید از غار کنجی است. در این فصل، دماهای ملایم و خوشایند، همراه با جریان آب در چشمه‌های اطراف غار، فضایی دلنشین و دیدنی را فراهم می‌آورد. طبیعت سرسبز و حیات وحش پیرامون این غار، تجربه‌ای کم‌نظیر برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد و فرصتی برای پیوند با تاریخ و طبیعت را میسر می‌سازد.
در سال ۱۳۸۰، غار کنجی به عنوان یک اثر ملی ارزشمند به ثبت رسید که نشان‌دهنده اهمیت این مکان در پاسداشت تاریخ و فرهنگ کشور است. این اقدام، از حفاظت و نگهداری بهتر این میراث طبیعی و تاریخی حکایت دارد و امید است که با همکاری نهادهای مربوطه، این جاذبه بتواند به عنوان یک مقصد گردشگری موفق در خدمت جامعه و افزایش آگاهی عمومی نسبت به تاریخ و آینده این سرزمین قرار گیرد.
آدرس غار کنجی: ۴ کیلومتری جنوب شرقی خرم آباد، نزدیک یک کوه
غار دوشه
غار دوشه به عنوان یکی از مقاصد گردشگری و جاهای دیدنی خرم آباد به شمار می‌رود که ارزشی تاریخی و فرهنگی دارد. این غار با قدمتی بالغ بر هشت هزار سال، نه تنها از نظر جغرافیایی بلکه به لحاظ باستان‌شناسی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تصاویر و نقوشی که روی دیوارهای غار دوشه به چشم می‌خورند، گواهی بر زندگی و فرهنگ انسان‌های اولیه در این منطقه هستند. از جمله این نقاشی‌ها، تصویر انسانی سوار بر اسب است که به حدود ۴۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این دیوارنگاری جذاب نه تنها نمایانگر هنر و خلاقیت بشر اولیه است، بلکه بخشی از تاریخ این منطقه و روند تحول جوامع انسانی را نیز روایت میکند.
غار دوشه، با ابعاد و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، به یکی از مکان‌های دیدنی و تحقیقاتی تبدیل شده که به پژوهشگران، تاریخ‌نگاران و گردشگران فرصتی مناسب برای شناخت بیشتر تمدن‌های پیشین ارائه می‌دهد. به طور کلی، بازدید از این غار می‌تواند تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای هر فردی باشد که به تاریخ و فرهنگ علاقه‌مند است.
آدرس غار دوشه: غرب استان لرستان، شهرستان چگنی، روستای کور شوراب علیا
غار قمری، یکی از جاذبه‌های دیدنی شهرستان خرم آباد، در دل کوه‌های زاگرس قرار دارد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران در سال ۱۳۸۰ به ثبت رسیده است. این غار با جنس صخره و آهک، نه تنها به لحاظ زیبایی‌های طبیعی، بلکه از نظر تاریخی و فرهنگی نیز حائز اهمیت است. سفر به غار قمری، به نوعی سفر به گذشته‌ای دور، یعنی حدود ۵۰۰۰۰ سال پیش است. آثار و وسایل کشف‌شده در این غار، گواهی بر زندگی انسان‌ها و حیوانات در دوره‌های مختلف زمانی است و این خود بر ارزش این مکان می‌افزاید.
غار قمری به عنوان یکی از جاهای دیدنی خرم آباد از دو سالن اصلی تشکیل شده است. سالن اول، فضایی است که در هر متر مربع آن بالغ بر ۵۰۰ قطعه استخوان از حیوانات مختلف یافت شده است. این حجم از بقایا نشان‌دهنده تنوع زیستی و زندگی حیوانات در این منطقه در دوره‌های باستان می‌باشد. وجود این استخوان‌ها ما را به تفکر درباره زندگی‌های پیشین و تعاملات انسان‌ها با محیط زیست خود و حیوانات موجود در آن دوران وامی‌دارد.
سالن دوم غار قمری که به صورت طبیعی و صخره‌ای شکل گرفته است، ردپاهایی از زندگی انسان‌ها در قسمت‌های مختلف خود دارد. این ردپاها شاهد بر قدمت و حضور انسان‌ها در این مکان هستند و نشان می‌دهند که غار قمری نه تنها مکانی برای زندگی، بلکه محلی برای فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی نیز بوده است.
طولانی بودن راهروی غار قمری نیز به جذابیت‌های این مکان می‌افزاید. تا به امروز، انتهای این راهرو کشف نشده و این موضوع خود کنجکاوی علمی و گردشگری را برمی‌انگیزد. دهانه غار، رو به شرق و مشرف به محل گرداب سنگی است که این مکان را از منظر طبیعی نیز زیبا و شگفت‌انگیز می‌سازد.
آدرس غار قمری: غرب خرم آباد، در مجموعه کوه‌های مرتفع سفیدکوه
غار یافته
غار یافته، یکی دیگر از جاهای دیدنی خرم آباد، نشانه‌ای از قدمت تمدن بشری در دوران پارینه‌سنگی به شمار می‌رود. این غار به عنوان یک مکان باستانی، حائز اهمیت فوق‌العاده‌ای است و در آن آثار ارزشمندی از زیورآلات ساخته شده از صدف و دندان یافت شده که بر اساس تحقیقات، قدمت آنها به حدود ۳۵ هزار سال پیش برمی‌گردد. این یافته‌ها نه تنها گواهی بر زندگی انسان‌های اولیه در این منطقه هستند، بلکه می‌توانند اطلاعات مهمی درباره فرهنگ و هنر آن دوران را نیز به ما ارائه دهند.
یک باستان‌شناس آمریکایی به نام فراهنک هول اولین بار در سال ۱۹۶۵، به بررسی این غار پرداخت و با انجام تحقیقات میدانی، ارزش تاریخی آن را مورد توجه قرار داد. پس از آن، در سال ۱۳۸۴ یک هیئت مشترک بین ایران و بلژیک تشکیل شد که هدف آن کسب اطلاعات بیشتر درباره غار یافته و کاوش‌های جدید در آن بود. این همکاری بین‌المللی می‌تواند به بررسی‌های دقیق‌تر و کشف‌های جدیدتری از تاریخ بشریت کمک کرده و نقش مهمی در شناخت گذشته فرهنگی و اجتماعی این سرزمین ایفا کند.
آدرس غار یافته: نزدیک شهر کوهدشت خرم آباد
دریاچه کیو
دریاچه کیو یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد و طبیعی خرم آباد به شمار می‌آید که با محیطی دلپذیر و آب و هوای مطبوع، مکانی ایده‌آل برای گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت محسوب می‌شود. این دریاچه با عمق ۳ تا ۷ متر و وسعت ۷ هکتاری خود، به دلیل آب زلال و شفافش، جذابیت ویژه‌ای دارد. آب این دریاچه از چشمه‌های مخمل کوه و گلستان سرچشمه میگیرد و به زندگی جانوران آبزی و پرندگان محلی کمک میکند.
واژه «کیو» به زبان لری به معنای رنگ آبی است و این نام زیبایی و زلالی آب دریاچه را نشان می‌دهد. این رنگ آبی، ترکیبی از آرامش و زیبایی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد و به عنوان یک نقطه عطف در طبیعت پیرامون خرم آباد شناخته می‌شود.
همه افراد از جمله بزرگ‌ترها و کودکان، از بازدید دریاچه کیو لذت می‌برند، چرا که این مکان نه تنها محیطی آرامش‌بخش و زیبا را فراهم می‌آورد، بلکه به دلیل وجود امکانات تفریحی نزدیک، مانند شهربازی، تجربه‌ای شگفت‌انگیز را برای خانواده‌ها رقم می‌زند. گردشگران می‌توانند در کنار دریاچه، از پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و سایر فعالیتهای تفریحی لذت ببرند و همچنین لحظاتی را به تماشای پرندگان و جانوران آبزی اختصاص دهند.
همچنین این دریاچه حائز اهمیت اکولوژیکی است و به عنوان یک منطقه امن برای زندگی گونه‌های مختلف جانوری عمل میکند. حضور پرندگان، ماهی‌ها و دیگر موجودات آبزی در این دریاچه، آن را به محلی مناسب برای تحقیقات علمی و طبیعی تبدیل کرده است.
آدرس دریاچه کیو: شمال غرب خرم آباد
جاهای دیدنی و تاریخی خرم آباد
تا به اینجای مقاله با جاهای دیدنی طبیعی خرم آباد آشنا شدیم، حال نوبت به جاذبه‌های تاریخی این شهر زیبا میرسد:
قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مهم و یکی از جاهای دیدنی خرم آباد، در دل تاریخ غنی ایران جای دارد. این بنای باشکوه با دوازده برج و معماری بی‌نظیر خود، نمادی از قدرت و عظمت حکومتی در دوره‌های مختلف تاریخی به شمار می‌آید. توجه به پیشینه تاریخی این قلعه و نقش آن در تحولات سیاسی و اجتماعی منطقه، اهمیت ویژه‌ای به این اثر می‌بخشد.
در دوره قاجار، قلعه فلک الافلاک بار دیگر جانی تازه گرفت و به مکانی مهم برای نشستن و برخاستن دولت‌مردان و مقامات عالی‌رتبه تبدیل شد. این توجه و اهمیت به قلعه نشان‌دهنده نقش آن در تاریخ معاصر ایران و همچنین در تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوران است.
قدمت قلعه فلک الافلاک به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. این قلعه، که در ابتدا به عنوان یک مرکز نظامی و حکومتی ایجاد شده بود، در دوره‌های بعدی تحت تسلط پادشاهان مختلفی چون آل حسنویه و بویه قرار گرفت. این پادشاهان، با نظارت بر این قلعه، به مدیریت و کنترل منطقه پرداخته و در راستای تحکیم پایه‌های قدرت سیاسی خود گام برداشتند.
قلعه فلک الافلاک در دوره پهلوی
این قلعه در دوره پهلوی، به نوعی به زندانی تبدیل شد و در یک قسمت از آن به نگهداری مواد منفجره و مین پرداخته می‌شد. این تغییر کاربری، خود نشان‌دهنده وضعیت ناگوار و پیچیده سیاسی آن زمان بود که یادآور دوران‌هایی دشوار از تاریخ معاصر کشور است. با این حال، پس از انقلاب اسلامی، قلعه به یک موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی تبدیل شد و این بار به عنوان یک جاذبه گردشگری و فرهنگی در خدمت عموم مردم قرار گرفت.
جذابیت‌های گردشگری قلعه فلک الافلاک
بازدید از قلعه فلک الافلاک، به ویژه در فصل بهار، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است. بهترین زمان برای سفر به این قلعه، روزهای اول هفته در این فصل است؛ چرا که در این زمان، آب و هوا بسیار مطبوع و دلپذیر است و می‌توانید در کمال آرامش، جاذبه‌های قلعه را مشاهده کنید. در نزدیکی این قلعه، چندین هتل و اقامتگاه نیز وجود دارد که می‌تواند اقامتی راحت و آرام برای مسافران فراهم کند.
قلعه فلک الافلاک با فضاها و قسمت‌های مختلفی که دارد، گنجینه‌ای از تاریخ را در خود جای داده است. از جمله این قسمت‌ها می‌توان به نگهبانی، برج‌ها، دالان ورودی، حیاط اول، چاه اسرارآمیز، حیاط دوم، حمام و آسیاب‌ها اشاره کرد. هر یک از این بخش‌ها داستان‌های خاص خود را دارند و گویای حقایق تاریخی و فرهنگی هستند.
آدرس قلعه فلک‌الافلاک: تپه‌های شهر خرم آباد، خیابان امام‌خمینی
حمام گپ
حمام گپ یکی دیگر از جاهای دیدنی خرم آباد، نمایانگر هنر و معماری ایرانی در دوران صفوی است. این حمام قدیمی، که به عنوان یکی از آثار ملی ایران در سال ۱۳۷۸ ثبت شده، نه تنها جنبه‌های تاریخی و فرهنگی را در خود جای داده بلکه هم‌اکنون به عنوان یک مجموعه فرهنگی و پذیرایی با امکانات رفاهی نظیر رستوران، قهوه‌خانه و پارکینگ اختصاصی مشغول به فعالیت است.
حمام گپ که در زبان لری به معنی «بزرگ» است، در بافت تاریخی خرم آباد قرار دارد و به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد معماری و ساختار آن، یکی از مقاصد مهم گردشگری در این منطقه به شمار می‌رود. با ورود به این حمام، بازدیدکنندگان با دنیای عجیبی از تاریخ و هنر مواجه می‌شوند که از طریق جزئیات معماری و فضای داخلی قابل مشاهده است.
معماری حمام گپ شگفت‌انگیز است
ورودی حمام گپ از طریق پله‌هایی که به عمق سه متر از سطح خیابان پایین‌تر است، به دو خیابان حافظ و سربینه متصل می‌شود. این ویژگی هم به ایجاد فضایی خصوصی و هم به حفظ دمای مناسب درون حمام کمک می‌کرد. این نوع طراحی معماری نشان‌دهنده توجه به آسایش و رفاه کاربران در آن زمان بوده است. همچنین، در بخش‌های مختلف حمام، رختکن‌هایی که به صورت هشت ضلعی طراحی شده‌اند، نشان از دقت و ظرافت در ساختار فضاهای خدماتی این حمام دارد.
معماری حمام گپ به گونه‌ای است که قسمت اصلی آن روی چهار ستون سنگی مستحکم قرار دارد. این چهار ستون به عنوان ستون‌های اصلی در این حمام به حساب می‌آیند که هر یک از آنها به چهار رختکن منتهی می‌شود. این طراحی هوشمندانه به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که به راحتی به مناطق مختلف حمام دسترسی پیدا کنند. فضایی که میان حمام سرد و گرم قرار دارد، به عنوان محلی برای انجام کارهای نظافت و خدمات دلاک‌ها طراحی شده که حکایت از دقت نظر سازندگان این بنا دارد.
در مرکز حمام گپ، جام‌خانه‌ای وجود دارد که به واسطه آن، نور به داخل حمام راه می‌یابد. این ویژگی نه تنها باعث روشنایی فضای داخلی می‌شود بلکه به زیبایی و جذابیت بصری آن نیز می‌افزاید. نورپردازی مناسب و طراحی دقیق این بخش از حمام، حس آرامش و زیبایی را به بازدیدکنندگان القا میکند و نشان‌دهنده توجه به جزئیات در طراحی و ساخت این بنا بوده است.
حمام گپ به یک مرکز فرهنگی و پذیرایی تبدیل شده است
امروزه، حمام گپ علاوه بر جذابیت تاریخی، به عنوان یک مرکز فرهنگی و پذیرایی هم شناخته می‌شود. این تغییر کاربری، امکان بازدید و آشنایی بیشتر عموم مردم با فرهنگ و تاریخ منطقه را فراهم کرده و به حفظ و نگهداری این میراث فرهنگی کمک میکند. رستوران و قهوه‌خانه‌هایی که در داخل این مجموعه قرار دارند، فرصت‌هایی را برای گردشگران و محلی‌ها فراهم می‌کنند تا از طبیعت و فرهنگ خرم آباد در فضایی دلنشین لذت ببرند.
آدرس حمام گپ: خرم آباد، میدان گپ، کنار خیابان حافظ
باغ گلستان
باغ گلستان، یکی دیگر از جاهای دیدنی خرم آباد، یادگاری از دوران قاجار می‌باشد که تاریخ و طبیعت را به زیبایی در هم آمیخته است. این باغ با داشتن درختان بلند و فضایی خوش آب و هوا، برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایرانی، مکان مناسبی برای گشتوگذار و مطالعه تاریخ می‌باشد. باغ گلستان به عنوان محلی که روزگاری شاهان قاجار در آن زیسته‌اند، هنوز هم جذابیت و رمز و رازهای خود را حفظ کرده است.
باغ گلستان در دوره پهلوی، به تدریج از کاربری مسکونی خود خارج شد و بیشتر به مصارف نظامی تبدیل گردید. این تغییر کاربری، نمایانگر تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوره بوده و تأثیرات عمیقی بر تاریخ این مکان گذاشته است. باغ گلستان به دلیل موقعیت استراتژیک خود و نزدیکی به قلعه زیبای فلک الافلاک، به یکی از نقاط کلیدی نظامی تبدیل شد که می‌توانستند از آن به عنوان پایگاهی برای نظارت و دفاع استفاده کنند.
باغ گلستان شامل چندین عمارت است که هر یک از آنها داستان خاص خود را دارند. این عمارت‌ها، یادآور زندگی گذشته و سازه‌های هنری دوره قاجار هستند که ذوق و سلیقه هنری آن زمان را نشان می‌دهند. در گذشته، این باغ علاوه بر عمارت‌ها، امکانات دیگری مانند حمام، مسجد، توپخانه، بیرونی و اندرونی نیز داشته است که حکایت از زندگی اجتماعی پرجنب‌وجوش در آن زمان دارد.
در سال‌های اخیر، اقداماتی برای بازسازی و نگهداری از باغ گلستان صورت گرفته است. برخی از قسمت‌های باغ که هنوز در حال مرمت هستند، فرصت مناسبی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورند تا از زیبایی‌های تاریخی و طبیعی این مکان بهره‌مند شوند.
سنگ نبشته خرم آباد، یکی از گنجینه‌های فرهنگی و تاریخی ایران و یکی از جاهای دیدنی خرم آباد، نمایانگر شکوفایی هنر و اندیشه این مرزوبوم در دوران سلجوقیان است. این کتیبه با زبان کوفی، به عنوان یک اثر هنری و منبع ارزشمند اطلاعات اجتماعی و فرهنگی در آن زمان به شمار می‌آید.
این سنگ نبشته به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ خرم آباد، بیانگر مسائل اخلاقی و اجتماعی آن دوران است. محتوای آن شامل قوانین و مقرراتی است که به مسائل مالی، نظیر بخشش مالیات و چراندن دام در چراگاه، اشاره دارد. علاوه بر این، متن این سنگ نبشته دربردارنده نهی از رفتارهای ناپسند و تقاضا برای رعایت آداب و رسوم اخلاقی است. این ویژگی‌ها باعث شده که سنگ نبشته خرم آباد نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه منبعی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایرانی باشد.
با وجود ارزش تاریخی فراوان سنگ نبشته خرم آباد، متأسفانه در سال‌های اخیر توجه کافی به این میراث فرهنگی نشده است. عدم مراقبت و حفاظت از این کتیبه، می‌تواند به تدریج باعث تخریب و از بین رفتن این اثر بی‌نظیر گردد. نقش نهادهای فرهنگی و دولتی در حفظ و نگهداری از اینگونه آثار تاریخی انکارناپذیر است و باید توجه جدی به سامان‌دهی و محافظت از آنها صورت گیرد.
آسیاب گبری یکی از آثار تاریخی مهم و جاذبه‌های دیدنی شهر خرم آباد به شمار می‌آید که نشان‌دهنده مهارت‌های فنی و فرهنگی مردم ایران در دوران ساسانیان و قاجار است. این بنا که به عنوان یک کارخانه قدیمی آردسازی مورد استفاده قرار می‌گرفت، گویای تلاش بشر برای استفاده از منابع طبیعی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید است. امروزه، آسیاب گبری تنها به عنوان یک اثر تاریخی مورد بازدید قرار میگیرد و امکان مشاهده قسمت‌های بیرونی آن فراهم است.
با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی آسیاب گبری به عنوان یکی از جاهای دیدنی خرم آباد، می‌توان به وضوح دریافت که این بنا نیاز به توجه و نگهداری بیشتری دارد. هرچند این محل در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است؛ اما فقدان تابلوهای راهنما و اطلاعات کافی برای بازدیدکنندگان، بیانگر این موضوع می‌باشد که نسبت به این میراث کهن بی‌توجهی صورت گرفته است. عدم برگزاری برنامه‌های آموزشی و فرهنگی برای معرفی این اثر تاریخی به عموم مردم، علت فقدان شناخت کافی از آن به ویژه برای نسل‌های جدید است.
معماری آسیاب گبری به شکل مکعب مستطیل بوده و از مصالح سنتی شامل سنگ‌های تیشه‌خورده، قلوه‌سنگ و ملات ساروج ساخته شده است. انتخاب این نوع مصالح، نشان‌دهنده دانش بالای معماران آن دوران در استفاده از مواد محلی و مستحکم برای ساخت بناهای مقاوم و پایدار است. ساروج، به عنوان یکی از ملات‌های ضدآب، قابلیت‌های زیادی در برابر رطوبت و شرایط جوی دارد و به همین دلیل، بسیاری از آثار تاریخی ایران که به این شیوه ساخته شده‌اند، هنوز هم استحکام و زیبایی خود را حفظ کرده‌اند.
آدرس آسیاب گبری: قسمت جنوبی خرم آباد، محله قاضی‌آباد، خیابان خرم آباد
گرداب سنگی
گرداب سنگی یکی از جاهای دیدنی خرم آباد است که توجه بازدیدکنندگان و اهل فن را به خود جلب میکند. این سازه که به زبان محلی گرداو بردینه نامیده می‌شود، به طور عمده از آهک و گچ ساخته شده و در دل بافت قدیمی خرم آباد قرار دارد.
گرداب سنگی دارای جنبه‌های تاریخی و فرهنگی قابل توجهی است؛ زیرا مهارت‌های ساخت‌وساز و معماری اجداد ما را نشان می‌دهد. این بنا به عنوان یک منبع آب، از زمان‌های قدیم تا به امروز، نقش حیاتی در تأمین آب مورد نیاز ساکنان منطقه داشته است. آب این گرداب از یک چشمه تأمین می‌شود که به اندازه ۱۷۰ لیتر در ثانیه آب‌دهی دارد.
اگرچه گرداب سنگی در طول سال‌های طولانی، دستخوش تغییرات زیادی شده، اما هنوز هم به خوبی کارکرد قدیمی خود را حفظ کرده است. این گرداب در فصل بهار، به دلیل آب‌دهی بیشتر چشمه، پرآب‌ترین حالت خود را دارد و مناظر چشم‌نوازی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد.
از سال ۱۳۵۵، گرداب سنگی به عنوان یک اثر ملی ایران به ثبت رسید که این خود نشان‌دهنده اهمیت تاریخی و فرهنگی آن در سطح ملی است. ثبت این اثر موجب افزایش آگاهی عمومی درباره تاریخ و فرهنگ منطقه و همچنین حفاظت از آن به عنوان یک میراث فرهنگی می‌شود.
آدرس گرداب سنگی: قسمت مرکزی خرم آباد، کنار میدان تختی
مناره آجری یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خرم آباد محسوب می‌شود که به عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز ثبت شده است. این مناره، یادگاری از تاریخ کهن ایران است و هنر و معماری دوره آل بویه را نشان می‌دهد. در گذشته، مناره آجری با کارکردی خاص، نقشی حیاتی در راهنمایی کاروان‌ها برعهده داشت. این سازه با ارتفاعی که از درجه اهمیت جغرافیایی و استراتژیکی برخوردار بود، به مسافران کمک می‌کرد تا مسیر خود را بهتر شناسایی کرده و از گم شدن در راه‌های پرپیچ‌وخم جلوگیری می‌کرد.
علاوه بر کارکرد راهنمایی، مناره آجری دارای ویژگی‌های دفاعی نیز بوده است. در مواقع خطر و حمله دشمن، این مناره امکان مشاهده دشمنان را از فواصل دور فراهم می‌آورد و به ساکنان منطقه کمک می‌کرد تا به موقع خود را برای دفاع آماده کنند. مناره آجری به عنوان یک عنصر معماری، نشان می‌دهد که چگونه ساختمان‌ها می‌توانند در کنار زیبایی، کارکردهای مفید و مهمی نیز داشته باشند.
این مناره روی یک پایه سنگی محکم بنا شده و ارتفاع آن به ۳۰ متر میرسد. برای دسترسی به بالای مناره، بازدیدکنندگان لازم است ۹۹ پله را طی کنند تا به بام آن برسند. بام مناره، چشم‌انداز زیبایی از شهر خرم آباد و مناطق اطراف آن را به نمایش می‌گذارد و می‌تواند تجربه‌ای به‌یادماندنی برای گردشگران باشد. به رغم اینکه مناره آجری در گذشته ارتفاع بیشتری داشت، عوامل طبیعی و زمان باعث کاهش ارتفاع آن شده‌اند.
آدرس مناره آجری: جنوب خرم آباد، پارک شقایق، محله قاضی‌آباد
پل کشکان
پل کشکان، یکی از آثار باستانی و ماندگار ایران، در شهرستان خرم آباد واقع شده و به عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی این منطقه شناخته می‌شود. این پل با تاریخچه‌ای غنی و ساختار معماری منحصربه‌فرد، می‌تواند نظر هر بیننده‌ای را جلب کند. اگر شما علاقه‌مند به بناهای تاریخی و فرهنگی هستید، بی‌تردید بازدید از پل کشکان تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برایتان خواهد بود.
ساخت پل کشکان که در دوره آل حسنویه در قرن چهارم هجری آغاز شد، حدود ده سال به طول انجامید. این اثر ملی ایرانی، اصالت و عظمت معماری ایرانیان را به خوبی نمایش می‌دهد. در گذشته، پل کشکان به عنوان یک راه ارتباطی مهم، شهر قدیمی شاپور خواست را به غرب لرستان و کرمانشاه متصل می‌کرد. هدف از ساخت این پل، تسهیل عبور و مرور و ایجاد بستر مناسبی برای داد و ستد میان مناطق مختلف بود که به خوبی در روند تاریخ این منطقه تأثیر گذاشت.
از آنجایی که پل کشکان در سال ۱۳۹۸ به دلیل باران‌های شدید دچار آسیب‌های جدی شد؛ بنابراین بازدیدکنندگان باید به این نکته توجه داشته باشند که هنوز هم این بنا به رغم آسیب‌ها، ارزش بازدید را دارد. سنگ‌های تراش‌خورده، گچ و آهک به کار رفته در ساخت این پل، جوهره هنر و ذوق معماران قدیم را به نمایش می‌گذارد.
ارتفاع پل کشکان به عنوان یکی از بهترین جاهای دیدنی خرم آباد، در بلندترین نقطه خود به ۲۶ متر میرسد و طول آن حدود ۱۹۸۴ متر است. این ابعاد نشان‌دهنده توانمندی تکنیک‌های مهندسی آن زمان و همچنین کارآیی این پل در عبور و مرور بوده است. علاوه بر پل کشکان، بازدیدکنندگان می‌توانند از باقی‌مانده سه پل دیگر در کنار این بنا نیز بازدید کنند، هرچند که عملاً چیز زیادی از آنها باقی نمانده است.
آدرس پل کشکان: شهرستان چگنی خرم آباد، روی رودخانه کشکان
پل صفوی
پل صفوی، که به عنوان پل آجری نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از جاهای دیدنی خرم آباد است. این پل طولی بیش از ۳۵۰ متر دارد. پل صفوی دو سمت رودخانه‌ای که شهر را به دو بخش تقسیم میکند، به هم متصل می‌سازد. این پل نه تنها امکانات عبور و مرور را برای اهالی فراهم کرده، بلکه به عنوان نمادی از هنر و معماری دوران صفویه نیز عمل میکند. اهالی خرم آباد این پل را به نام پل گپ می‌شناسند که به معنی پل بزرگ است و این خود نشان‌دهنده اهمیت و ارزش این سازه در زندگی روزمره مردم منطقه می‌باشد.
پل صفوی به دستور شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، در قرن یازدهم هجری ساخته شد. مصالح به کار رفته در ساخت این پل شامل آجر، آهک و گچ است و طراحی آن شباهت‌های زیادی به پل خواجو در اصفهان دارد. این شباهت نه تنها نقوش و جزئیات معماری را در بر میگیرد، بلکه نشان‌دهنده تبادلات فرهنگی و هنری میان نقاط مختلف ایران در آن دوران است.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد پل صفوی می‌توان به قسمت شاه‌نشین آن اشاره کرد که در گذشته فضایی خاص برای نشستن و تماشای منظره طبیعی پیرامون پل فراهم می‌کرد. متأسفانه، در اثر حوادث طبیعی نظیر سیل، این قسمت از بین رفته و از آن زمان، پل اکثرزیبایی‌های خود را از دست داده است. با این حال، پل صفوی هنوز هم به عنوان یکی از برجسته‌ترین نمادهای تاریخی شهر خرم آباد به شمار می‌آید.
در سال ۱۳۷۸، پل صفوی به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد که این اقدام نشان‌دهنده ارزش تاریخی این سازه است و به حفاظت و نگهداری آن نیز کمک میکند. ثبت این پل در فهرست آثار ملی، مسئولیت‌های بیشتری را بر دوش مسئولان فرهنگی و محلی می‌گذارد تا زنجیره ارتباطات فرهنگی را میان نسل‌های آینده حفظ کنند.
آدرس پل صفوی: قسمت مرکزی خرم آباد، روی رودخانه خرم‌‌رود
خانه آخوند ابو
خانه آخوند ابو، یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهر خرم آباد، متعلق به اواسط دوره قاجار است. این بنا به عنوان مکانی برای اقامت و فعالیتهای قضاوتی میرزا محسن قاضی، یکی از قاضیان معروف این شهر، شناخته می‌شود و نشانی از معماری خاص و ذوق هنری آن زمان نیز به شمار می‌آید.
ورودی خانه آخوند ابو از یک کوچه باریک تشکیل شده و با طاقی زیبا و دل‌انگیز، نظر هر بیننده‌ای را جلب میکند. ساختار این بنا به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که قسمت شمالی از دو طبقه تشکیل شده و دارای دو ورودی مجزا است. این ورودی‌ها به سمت مهمان‌خانه و سالنی بزرگ هستند که نشان‌دهنده اهمیت تعامل اجتماعی و پذیرایی از مهمان در فرهنگ آن زمان است.
معماری خانه آخوند ابو نه‌تنها نمایانگر زیبایی‌شناسی خاص دوره قاجار است، بلکه تاریخ غنی و فرهنگی خرم آباد را نیز به نمایش می‌گذارد. این بنا به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری، زمینه‌ساز آشنایی بازدیدکنندگان با تاریخ و فرهنگ این منطقه است و گواهی بر هنر برجسته آن دوران به‌شمار می‌آید. در نتیجه، خانه آخوند ابوبخشی از هویت فرهنگی و تاریخی خرم آباد محسوب می‌شود که نیازمند حفظ و نگهداری برای نسل‌های آینده است.
آدرس خانه آخوند ابو: ضلع غربی فلک‌الافلاک، خیابان دوازده برجی
پل شاپوری (پل شکسته)
پل شاپوری که به‌عنوان پل شکسته نیز شناخته می‌شود، در نزدیکی قلعه فلک‌الافلاک در خرم آباد و در ضلع جنوبی این بنای تاریخی قرار دارد و یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی خرم آباد است. این پل به‌عنوان یکی از میراث‌های ارزشمند فرهنگی و تاریخی ایران، هنر معماری در دوران ساسانیان را به نمایش می‌گذارد. ساخت این اثر به قرن‌های اول تا سوم میلادی نسبت داده می‌شود و به عنوان شاهکاری در تاریخ معماری ایرانی، درک عمیق‌تری از پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی آن دوره را فراهم می‌آورد.
این پل در گذشته کارکردی حیاتی داشته و به‌عنوان یک مسیر ارتباطی میان غرب لرستان و شرق، به‌ویژه خوزستان و تیسفون، پایتخت ساسانی به‌کار گرفته می‌شد. پل شاپوری نه‌تنها به‌دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، بلکه به‌خاطر طراحی و ساختار منحصربه‌فردش، در ترویج تجارت و ارتباطات میان‌مدنی نقش اساسی ایفا می‌کرد.
ابعاد پل شاپوری قدرت و شکوه معماری ساسانیان را نشان می‌دهد. این پل با طولی برابر با ۲۳۰ متر و بیش از ۱۹ طاق بنا شده است. با این حال، متأسفانه تنها پنج طاق از این پل برای ما باقی مانده که خود تأثیر گذشت زمان و حوادث طبیعی و انسانی بر آثار باستانی را نشان می‌دهد. هر چند تعدادی از طاق‌ها تخریب شده‌اند؛ اما آنچه که از پل شاپوری باقی‌مانده، همچنان گواهی بر توانمندی‌های مهندسی و معماری آن دوران به شمار می‌آید.
پل شاپوری امروزه نه تنها به عنوان یک مکان تاریخی مورد شناسایی قرار گرفته، بلکه به عنوان یک نقطه جذب گردشگری نیز عمل میکند. بازدیدکنندگان با قدم زدن بر روی این پل تاریخی، می‌توانند به زمان‌های دور سفر کرده و بفهمند که چگونه این اثر نمادین در گذشته به عنوان کانونی برای تبادل فرهنگ‌ها و کالای اقتصادی عمل می‌کرده است.
آدرس پل شاپوری: شهر خرم آباد، جنوب شهر خرم آباد، ضلع جنوبی قلعه فلک افلاک، انتهای خیابان تمدن
جاهای دیدنی مذهبی خرم آباد
خرم آباد علاوه‌بر طبیعت زیبا و عمارت‌ها و پل‌های تاریخی، شهری مذهبی نیز به شمار می‌رود. جاهای دیدنی مذهبی متعددی در این شهر وجود دارد که باید از آنها دیدن کنید. اگر از علاقه‌مندان به مکان‌های مذهبی و تاریخی هستید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
مسجد جامع خرم آباد
مسجد جامع خرم آباد یکی از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی این شهر و یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی خرم آباد، در دوران صفوی ساخته شده است. این بنا نه تنها به عنوان یک مکان عبادی مورد توجه قرار دارد، بلکه از حیث تاریخی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. معماری این مسجد نمایانگر هنر زمان خود است و بازدیدکنندگان را به دنیای زیبایی‌های معماری ایرانی رهنمون می‌سازد.
هنگامی که به مسجد جامع خرم آباد مراجعه می‌کنید، توجه به ایوان و شبستان آن که در قسمت شرقی واقع شده‌اند، بسیار حائز اهمیت است. این فضاها با پوشش طاق و گنبدی خود بر زیبایی و عظمت بنا می‌افزایند. این گنبد بر روی هفت ستون چهار ضلعی استوار شده که نه تنها ثبات ساختمان را تضمین میکند، بلکه جلوه‌ای بی‌نظیر به محیط می‌بخشد.
مسجد جامع خرم آباد با تزیینات و جزئیات معماری خود، همواره محلی برای پژوهشگران و هنرمندان بوده و بازدید از آن تجربه‌ای غنی از تاریخ و فرهنگ ایران را به ارمغان می‌آورد. در نهایت، این مکان نمادین به عنوان یک نشان از هویت تاریخی و مذهبی مردم خرم آباد و ایران، همواره در کانون توجه قرار دارد.
آدرس مسجد جامع خرم آباد: خیابان دوازده برجی به سمت سبزه‌میدان، نزدیک قلعه فلک‌الافلاک
آرامگاه بابا طاهر
آرامگاه بابا طاهر خرم آباد نماد ارزشمندی از هویّت فرهنگی و تاریخی ایران به شمار می‌آید. این بنا که مقبره‌ای برای شاعر نام‌آور ایرانی، باباطاهر لرستانی است، به لحاظ معماری و تاریخی اهمیت ویژه‌ای دارد. آرامگاه بابا طاهر از دوره خوارزمشاهی به جا مانده و طراحی آن به گونه‌ای است که می‌تواند تحسین هر بازدیدکننده‌ای را برانگیزد.
این بنا با گنبدی زیبا و ورودی چشم‌نواز، بازتاب‌دهنده هنر معماری آن دوران است. دیواره‌های آرامگاه که به شکل هشت‌گوش ساخته شده، نمادی از استحکام و زیبایی است که در کنار توجه به جزئیات، هارمونی خاصی را به وجود می‌آورد.
در گذشته، بر روی قبر باباطاهر ضریحی چوبی قرار داشته که این امر نشان‌دهنده حرمت ویژه‌ای است که مردم نسبت به این شخصیت ملی و فرهنگی قائل بوده‌اند. آرامگاه بابا طاهر نه تنها مکانی برای یادبود این شاعر بزرگ، بلکه نقطه عطفی در مطالعه ادبیات و تاریخ منطقه به شمار می‌آید.
آدرس آرامگاه بابا طاهر: ضلع غربی فلک‌الافلاک
مقبره شهنشاه
مقبره شهنشاه، یکی از آثار ملی و تاریخی این شهرستان و یکی از مذهبی‌ترین جاهای دیدنی خرم آباد، به عنوان یکی از جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری این منطقه شناخته می‌شود. این آرامگاه که در روستایی نزدیک خرم آباد واقع شده است، نمایانگر هنر و معماری دوران صفوی می‌باشد و به عنوان یک نماد از تاریخ غنی ایران زمین به شمار می‌آید.
ساختمان مقبره با طراحی منحصربه‌فرد و تزئینات زیبا، توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب میکند. ساخت این بنا در قرن هفدهم میلادی، نشان‌دهنده تحولات اجتماعی و فرهنگی آن دوره است و جایگاه خاص مذهبی و اجتماعی شاهنشاه در عصر صفوی را نمایان می‌سازد.
آدرس مقبره شهنشاه: ۲۰ کیلومتری غرب خرم آباد، روستای شهنشاه
جاهای تفریحی خرم آباد
از هرچه بگذریم، نمی‌توان به یک شهر جدید سفر کرد و سری به جاهای تفریحی آن نزد. جاهای تفریحی خرم آباد شامل پارک‌ها، شهربازی‌ها و بام لرستان و … می‌شود که نباد از آنها بگذریم. در ادامه شما را با جاهای تفریحی این شهر زیبا آشنا خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
پارک و شهربازی کیو
پارک و شهربازی کیو به عنوان یکی از بهترین مکان‌ها برای سرگرمی کودکان، در شهر زیبا و تاریخی خرم آباد واقع شده است. این شهربازی در مجاورت دریاچه‌ای به نام کیو قرار دارد که زیبایی این منطقه را دوچندان کرده است. امکانات تفریحی و ورزشی شهربازی کیو به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کودکان بتوانند به طور ایمن و خوشحال به بازی و فعالیت بپردازند.
این شهربازی از تجربه‌های هیجان‌انگیز ترن هوایی تا وسایل بازی مناسب برای سنین مختلف، می‌تواند ساعت‌ها سرگرمی و شادابی را برای خانواده‌ها فراهم آورد. علاوه‌بر این، موقعیت مکانی این شهربازی به گونه‌ای است که دسترسی به آن با وسایل حمل و نقل عمومی همچون اتوبوس، بسیار آسان و راحت باشد. این ویژگی شهربازی کیو را به یکی از مقاصد محبوب برای خانواده‌هایی تبدیل کرده که به دنبال گریز از روزمرگی و سپری کردن لحظاتی خوش با فرزندان خود هستند.
پارک زیباکنار یکی از مکان‌های دیدنی و جذاب خرم آباد است که به دلیل محیط امن و وسیعش، مورد توجه بسیاری از خانواده‌ها و گردشگران قرار میگیرد. این پارک به عنوان یک فضای سبز شهری، فرصتی مناسب برای فعالیتهای تفریحی و ورزشی نظیر دوچرخه‌سواری، اسکیت‌سواری و پیاده‌روی فراهم می‌آورد.
موقعیت جغرافیایی این پارک در وسط شهر و نزدیکی دریاچه کیو، موجب می‌شود که دسترسی به آن بسیار آسان باشد و بازدیدکنندگان بتوانند از زیبایی‌های طبیعی و آب‌وهوای دلپذیر آن لذت ببرند. پارک زیباکنار با محیطی آرام و دلنشین، مکانی ایده‌آل برای گذراندن اوقات فراغت و ایجاد لحظاتی شاد و خاطره‌انگیز به شمار می‌آید. این پارک به عنوان یکی از نمادهای طبیعت شهری، نقش مهمی در ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان و گردشگران دارد.
آدرس پارک زیبا کنار: بلوار زیباکنار، نزدیک دریاچه کیو
پارک معلم
پارک معلم یکی از جاذبه‌های طبیعی و تفریحی این شهر و یکی از بهترین جاهای دیدنی خرم آباد به شمار می‌آید. این پارک با فضای سبز پربار و هوای مطبوع خود، مکان مناسبی برای گذران اوقات فراغت خانواده‌ها و جوانان است. از ویژگی‌های بارز پارک معلم می‌توان به وجود سرویس‌های بهداشتی و زمین بازی مخصوص کودکان اشاره کرد که به راحتی و آسایش بازدیدکنندگان کمک شایانی میکند.
پارک معلم در منطقه بهداری خرم آباد واقع شده و دسترسی آسانی دارد. این پارک به ویژه در اواسط فصل بهار، زمانی که طبیعت به اوج زیبایی خود میرسد، به نقطه‌ای ایده‌آل برای گردشگران و ساکنین تبدیل می‌شود. در این فصل شکوفه‌ها و درختان رنگارنگ جلوه‌گری می‌کنند و فضایی دلپذیر برای پیاده‌روی و نشاط خانواده‌ها فراهم می‌آید.
آدرس پارک معلم: بهداری، خیابان ساحل غربی
پارک نسترن
پارک نسترن یکی از جاذبه‌های طبیعی و تفریحی در شهر خرم آباد محسوب می‌شود که در محله اسدآبادی واقع شده است. این پارک فضایی دلنشین و سرسبز را برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد و به عنوان یک مقصد مناسب برای ورزش و تفریح شناخته می‌شود.
سالن ورزشی موجود در این پارک، امکان فعالیتهای ورزشی را فراهم میکند و به علاقه‌مندان به تناسب اندام این فرصت را می‌دهد تا در فضایی سالم و دلپذیر تمرین کنند. علاوه بر این، فضای سبز پارک نسترن با درختان بلند و گل‌های رنگارنگ، فضایی آرامش‌بخش را برای استراحت و تفریح خانواده‌ها مهیا می‌سازد.
پارک شریعتی از جمله جاذبه‌های طبیعی و گردشگری شهر خرم آباد است که در ورودی این شهر قرار دارد. این پارک به دلیل مناظر زیبا و آبشارهایش، به ویژه در فصل بهار، مقصدی جذاب برای گردشگران و ساکنان محلی به شمار می‌آید. در فصل بهار با رونق گل‌ها و طراوت طبیعت، بازدید از این پارک دوچندان لذت‌بخش‌تر می‌شود.
علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، پارک شریعتی محلی برای نمایش و فروش صنایع‌دستی خرم آباد نیز به شمار می‌آید. این بخش از پارک به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که با فرهنگ و هنر محلی آشنا شوند و محصولات منحصر به فرد این منطقه را خریداری کنند.
آدرس پارک شریعتی: ورودی خرم آباد
بام لرستان یا بام خرم آباد
بام خرم آباد با شب‌های پرستاره و مناظر جذاب خود، یکی از مقاصد دیدنی در استان لرستان به شمار می‌آید. در این نقطه، زیبایی آسمان شب به طور خاصی تأثیرگذار است و امکان مشاهده زیبایی‌های طبیعی و انسانی شهر خرم آباد فراهم می‌شود. از ارتفاع بام لرستان کل شهر زیر پاهای شما است و این منظره، آرامش و لذت ویژه‌ای را به همراه دارد.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد بام خرم آباد، وجود رصدخانه کاسین در این منطقه است. این رصدخانه با فراهم کردن امکاناتی نظیر تلسکوپ، فرصت مناسبی برای علاقه‌مندان به نجوم و طبیعت فراهم می‌آورد تا بتوانند آسمان شب‌های پرستاره لرستان را به تماشا بنشینند.
آدرس بام لرستان: خرم آباد، خیابان شریعتی، میدان دانشجو، کوه مدبه
امامزاده زید بن علی
امامزاده زید بن علی یکی از مقاصد مهم مذهبی و یکی از جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی خرم آباد به شمار می‌آید. این بنای تاریخی که قدمت آن به سال ۱۳۰۷ هجری میرسد، با معماری خاص و زیبا در مرکز شهر قرار دارد و همواره مورد توجه گردشگران و زائران قرار میگیرد. آرامگاه امامزاده در بازار قدیمی خرم آباد واقع شده است که این مکان تاریخی خود، به عنوان یک مرکز تجاری و فرهنگی شناخته می‌شود.
تاریخچه ساخت این امامزاده به سال ۴۰۴ هجری شمسی برمی‌گردد، زمانی که به دستور بدر بن حسنویه و در دوران حکومت آل حسنویه، این بنا به عنوان نشانه‌ای از ارادت و احترام به اهل بیت (علیهم السلام) برپا شد. علاوه بر ویژگی‌های مذهبی، ساختار این آرامگاه نشان‌دهنده تاریخ و فرهنگ غنی منطقه است.
آدرس امامزاده زید بن علی: خرم آباد، فردوسی، حرم مطهر امام زاده زیدبن علی علیه السلام
مراکز خرید خرم آباد
بازار خرم آباد یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی استان لرستان، نمادی از سنت‌های قدیمی و هنر ایرانی است. این بازار که با نام‌های بازار طلافروشان و میرزا رضا نیز شناخته می‌شود، در دوران قاجار به منظور استراحت کاروان‌ها ساخته شده و مورد استفاده قرار می‌گرفت.
این شهر با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خود، علاوه بر جذب گردشگران، به محلی مناسب برای خرید و تفریح تبدیل شده است. مراکز خرید خرم آباد با ارائه انواع کالاها و خدمات از برندهای معتبر تا محصولات محلی، تجربه‌ای متفاوت از خرید را برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم می‌آورند. در ادامه به بررسی مراکز خرید خرم آباد و ویژگی‌های منحصر به فرد آنها خواهیم پرداخت.
مساحت این بازار به ۲۱۳۰ متر مربع میرسد و با دو ورودی در سمت شمال و جنوب، دسترسی به آن برای بازدیدکنندگان تسهیل شده است. معماری سنتی و حس و حال سنتی این بازار، امکان تماسی نزدیک با فرهنگ و تاریخ منطقه را فراهم می‌آورد.
بازار خرم آباد نه تنها محلی برای خرید و فروش کالا است، بلکه فضایی برای تعامل اجتماعی و فرهنگی میان مردم محسوب می‌شود. در این محیط، بازدیدکنندگان می‌توانند با مشاغل محلی، ریشه‌های فرهنگی و آداب و رسوم مردم این دیار آشنا شوند.
روستاهای توریستی اطراف خرم آباد
روستاهای ایران امروزه به عنوان مقاصد گردشگری شناخته می‌شوند و در این میان، خرم آباد با داشتن روستاهای زیبا و بکر در جذب گردشگران موفق بوده است. از جمله این روستاها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیشه
کمندان
ونائی
چنار گریت
جاهای دیدنی خرم آباد در بهار
خرم آباد به عنوان یکی از شهرهای زیبای ایران، در فصل بهار با جاذبه‌های طبیعی خود رونق می‌یابد. غار دوشه با زیبایی‌های بی‌نظیر خود، می‌تواند تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان فراهم آورد. همچنین، پارک جنگلی شورآب با فضای دل‌انگیز و هوای تازه، مکان مناسبی برای تفریح و آرامش است. در نهایت، جنگل نای‌انگیز به عنوان یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی، فرصتی ایده‌آل برای کاوش در محیطی بکر و آرام را ارائه می‌دهد.
جاهای دیدنی خرم آباد در تابستان
خرم آباد با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خود، در تابستان میزبان گردشگران بسیاری است. دریاچه کیو با مناظر زیبا و فضای آرامش‌بخش، گزینه‌ای ایده‌آل برای تفریح در روزهای گرم تابستان به شمار می‌رود. آبشار افرینه با صدای ریزش آب و سرسبزی اطرافش، فرصتی مناسب برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی فراهم می‌آورد.
بام لرستان با چشم‌اندازی بی‌نظیر از شهر، به تماشاچیان تجربه‌ای بی‌همتا ارائه می‌دهد. همچنین، آبشار وارک به عنوان یکی از زیباترین آبشارهای لرستان، جلوه‌ای خیره‌کننده از طبیعت را به نمایش می‌گذارد. علاوه بر این، غار قمری با ویژگی‌های منحصر به فردش، جذابیتی تاریخی برای بازدیدکنندگان دارد.
جاهای دیدنی خرم آباد در پاییز
خرم آباد در فصل پاییز به طرز زیبایی رنگ‌آمیزی می‌شود و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی آن، جلوه‌ای ویژه به این شهر می‌بخشند. از جمله مکان‌های دیدنی می‌توان به گرداب سنگی اشاره کرد که با مناظر طبیعی چشم‌نواز خود، بازدیدکنندگان را مجذوب میکند. آسیاب گبری نیز با تاریخچه‌ای غنی و معماری منحصر به فرد، نمادی از هنر و فرهنگ این منطقه است.
مناره آجری با ارتفاع قابل توجه و طراحی خاص خود، به عنوان یکی از نمادهای هویتی خرم آباد شناخته می‌شود. همچنین، مسجد جامع خرم آباد با معماری زیبا و دلنشین، مکانی مناسب برای تجربه لحظات روحانی در این شهر است. این مکان‌ها در پاییز به شکلی دلربا درآمده و فرصتی مناسب را برای گردشگران فراهم می‌آورند تا از زیبایی‌های این شهر بهره‌مند شوند.
جاهای دیدنی خرم آباد در زمستان
خرم آباد در فصل زمستان با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی خود پذیرای گردشگران است. بازار خرم آباد با فضایی دلنشین، فرصتی برای خرید و لذت از صنایع دستی بومی را فراهم می‌آورد. پل صفوی، نماد معماری اصیل ایرانی، در این فصل جلوه‌ای خاص یافته و مکان مناسبی برای عکاسی است. همچنین، بازدید از آرامگاه باباطاهر و مقبره شهنشاه، روحی معنوی به سفر می‌بخشد. در پایان، امامزاده زیدبن‌علی نیز با فضای معنوی خود، محلی برای تفکر و آرامش را برای بازدیدکنندگان به وجود می‌آورد.
سخن پایانی
در پایان باید گفت خرم آباد با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خود، به عنوان یکی از مقاصد گردشگری جذاب در ایران شناخته می‌شود. از قلعه فلک‌الافلاک با تاریخچه‌ای غنی گرفته تا آبشارها و طبیعت بکر این منطقه، هر گوشه از این شهر داستانی برای گفتن دارد.
بازدید از جاهای دیدنی خرم آباد نه تنها فرصتی برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ این دیار است، بلکه تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از زیبایی‌های طبیعی و مهمان‌نوازی مردم محلی را نیز به ارمغان می‌آورد. امیدواریم با سفر به این شهر زیبا، لحظات خوشی را تجربه کنید و خاطراتی ماندگار بسازید. خرم آباد با تمام زیبایی‌هایش، همواره منتظر ورود شما است.
خرم‌آباد - ایرنا - مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: موزه جدید مردم شناسی فلک الافلاک با تغییر در رویکرد و محتوا و همخوانی ساختار موزه با استانداردهای بین المللی با عنوان "۱۰۰ هزار سال تاریخ زندگی بشر" بزودی افتتاح می شود.
به گزارش خبرنگار ایرناعطا حسن پور روز چهارشنبه در بازدید ارزیاب یونسکو از قلعه فلک‌الافلاک خرم‌آباد اظهار کرد: این موزه، یکصد هزار سال تاریخ زندگی بشر را از پارینه سنگی تا دوران اسلامی در محل قلعه فلک الافلاک روایت می کند.
وی افزود: با توجه به بررسی پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد، این موزه با استفاده از نتایج آخرین و جدیدترین کاوش های باستان شناسی لرستان و غرب کشور در یک نمودار زمانی، طبق گاه نگاری خطی به عنوان بروزترین موزه کشور محسوب می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان کرد: آخرین یافته های باستان شناسی، در ویترین های جدید در معرض دید علاقمندان و بازدیدکنندگان قرار می گیرد ِ همچنین گرافیک محیطی موزه بر اساس استانداردهای جهانی طراحی و اجرا و نکته مهم اینکه تمام موزه و محتوای علمی آن به دو زبان انگلیسی و فارسی طراحی شده است.
حسن پور یادآور شد: یک غار پیش از تاریخ در این موزه به صورت نمادین ساخته شده که در آن؛ بخشی از زندگی انسان پیش از تاریخ از جمله کشف آتش و ساخت ابزار سنگی به نمایش گذاشته شده است.
وی با اشاره به نمایش اشیای منتقل شده از موزه ملی ایران باستان به این موزه نیز اظهار داشت: این اشیا پس از ۸۰ سال به موزه لرستان انتقال داده شد و با افتتاح رسمی موزه در معرض دید علاقمندان قرار خواهد گرفت.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: نمایش تابوت مفرغی محوطه تاریخی چوبتراش پس از ۲۰ سال، جمجمه انسانی تدفین های غار کلماکره پس از ۳۲ سال و جمجمه ۹ هزار ساله مرد دلفانی از قسمت دیگر این موزه منحصر به فرد خواهد بود.
به گزارش ایرنا ارزیاب یونسکو در روزهای گذشته با هدف بررسی پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد در لرستان حضور داشته و بصورت حضوری از غارهای پیش از تاریخ، مجموعه فلک الافلاک و پل های تاریخی این شهر بازدید می کند.
پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد، به عنوان تنها پرونده ارسالی کشورمان به یونسکو، طی روزهای اخیر مورد بررسی ارزیاب این سازمان بین المللی فرهنگی قرار می گیرد.
غارهای کلدر، قمری، گیلوران، یافته، کنجی و دو پناهگاه صخره ای گر ارجنه و پاسنگر در دره تاریخی خرم آباد قرار دارند و "قلعه فلک الافلاک" و "دره خرم‌آباد" به عنوان سهمیه ایران برای ثبت جهانی یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) انتخاب شده اند.
وی گفت: این موزه مورد بازدید ارزیاب یونسکو قرار گرفته و بزودی با افتتاح رسمی آن، علاقمندان و گردشگران می توانند از آن بازدید کنند.
زهرا جلیلی
